Enflasyon ve fiyat artışları genelde iki ayın fiyatlarındaki değişim dikkate alınarak hesaplanıyor.
Örneğin 2016 yılı enflasyonu yüzde 8.53 denildiğinde bu oran 2015 yılı Aralık Ayındaki fiyatlarla 2016 yılı Aralık ayındaki fiyatlar arasındaki değişimi yansıtıyor.
Halbuki tüketici için de üretici için de yıllık fiyatlardaki gerçek değişim, 12 aylık ortalama fiyat değişim oranıdır. Çünkü iki ay arasındaki aylarda fiyatlar iniyor, çıkıyor.
2016 yılında Yıllık Tüketici Fiyatı artışı (Aralık-Aralık) % 8.53, ama 12 ay ortalaması % 7.78 oranında.
Üretici fiyatlarlında yıllık artış % 9.94 iken 12 aylık ortalama artış % 4.30 oranında. TÜİK'in dün yayımladığı bilgilere göre:
■ 2016 yılında tüketici fiyatları, bir önceki yılın aralık ayına göre % 8.53 oranında arttı. (2015 yılında % 8.81 artmıştı.)
■ 12 aylık ortalama artış % 7.78 oranında. (2015 yılında % 7.67 idi.)
■ Ülkenin başına gelmeyenin kalmamasına ve döviz fiyatındaki artışa rağmen tüketici fiyatlarının bir önceki yıl çizgisinde kalmasının ekonomik nedenleri” önemlidir.
■ Tüketici fiyatlarındaki sınırlı artışın arkasında iç ve dış talepteki daralma var.
■ Fiyat artışlarını, üretim maliyetlerinin aşağıya çekilmesi, üretimdeki artış değil, ”talepteki daralma” sınırladı.
■ İç talep, insanların para harcamaktan çekilmeleri nedeniyle daraldı. Dış talep, ihracattaki gerileme nedeniyle daraldı.
■ Üreticilerin çoğu, üretimi sürdürebilmek için başa baş yakın maliyetle satış yapıyorlar. Toptancı, perakendeci satışı sürdürebilmek için fiyatı artıramıyor. Önceki dönemlerde tüketici fiyatlarındaki artışların suçlusu gıda fiyatlarındaki artışlar olurdu. 2016 yılında yıllık ortalama fiyat artışı % 7.78 iken, gıda ve alkolsüz içeceklerdeki ortalama fiyat artışı % 5.79 oldu. Mevsimlik ürünler ve işlenmemiş gıda ürünleri fiyatları önceki dönemlerde tüketici fiyatlarını yukarıya taşırdı.
2016 yılının Özel Kapsamlı Tüketici Fiyatları Göstergeleri’nde tersi bir gelişme görülüyor. Mevsimlik ürünler ve işlenmemiş gıda ürünleri ortalama fiyat artışını aşağıya çekmiş durumda. Tüketici fiyatlarının arkasında yurt içi üretici fiyatları vardır. Üretici fiyatı aşağıya inerse tüketici fiyatı ucuzlar. Yukarıya çıkarsa tüketici fiyatı artar. Aralık ayında üretici fiyatları artışı yüzde 2.98 oldu. Aylık fiyat artışı büyük. Ne var ki yıllık ortalama artış yüzde 4.30 oranında.
Döviz fiyatındaki artışa rağmen talep daralınca, üretici malını satamayınca fiyatı artıramadı. 2016 yılında gıdada üretici fiyatları ortalama artışı % 3.90 oranında.
Ancak 2016 yılı biterken son ayda (aralık ayında )üretici fiyatlarında % 2.98 oranında, tüketici fiyatlarında % 1.64 oranında artış olması, 2017 yılında fiyat artışlarının devam edeceği işaretini veriyor. Kaldı ki, 2017 yılına girerken üretici ve tüketici fiyatlarında artışa yol açacak zamlar açıklandı. Akaryakıt fiyatlarında artış oldu. Otomotiv vergilerine zam geldi. Sağlık hizmetlerine zam geldi. Gaz ve elektrik ücretlerine zam kapıda. Otoyol ve köprü geçiş ücretleri artırıldı. Halk otobüse, dolmuşa daha fazla ücret ödeyecek.Bunlar 2017 yılında fiyatları yukarıya taşıyacak gelişmeler.
Ekonomi bakımından fiyat artışları- enflasyon kötüdür. Ama daha da kötüsü talep daralması sonucu üreticinin, toptancının, perakendecinin maliyetini fiyata yansıtamaması nedeniyle, durumunun bozulmasıdır. Kurulu işletmeler yıkılmaya başlarsa ekonomi bu olumsuz gelişmenin altından güç kalkar.