Ekim ayında yıllık tüketici fiyatları artışı yüzde 8.65, üretici fiyatları artışı yüzde 10.10 oldu. Ekim ayında üretici fiyatları yüzde 0.92 artarken, tüketici fiyatları yüzde 1.90 oranında arttı.
Tüketici fiyatı, son kullanıcının ödediği fiyattır. Ama onun gerisinde, üretici fiyatı, toptancı fiyatı vardır. Üretici fiyatının arkasında da mal ve hizmetin maliyet rakamı durur.
İşte onun için tüketici fiyatı neden arttı diyerek merak edenlerin öncelikle üretici maliyetlerine bakması gerekir.
Tüketici fiyatlarının (daha basit anlatımıyla enfl asyonun) üretici maliyetlerinin üzerinde artması da mümkündür.
Eğer bir mal ve hizmetin üretimi yetersiz ise mal ve hizmet arzı talebin altında kalmış ise tüketici fiyatı maliyetin üzerine çıkar.
Eğer piyasada para bol ise tüketici parayı kolaylıkla harcıyor ise tüketici fiyatları ile üretici fiyatları arasındaki fark büyür.
Ankara para musluğunu kısıyor. Bırakınız bol para bulmayı, insanlar zorunlu harcamalarını yapacak kadar para bulmakta da zorlanıyor.
Bu tabloda tüketici fiyatlarındaki artışın arkasında üretici fiyatlarındaki “maliyet artışı” var. Tarımda da sanayide de üretimde ithal girdi payı arttı. Döviz fiyatındaki yükseliş, ithalat girdi fiyatlarını ve sonunda da üreticide maliyeti artırıyor.
Gıda maddelerinde ise; (1) hem maliyet artışı, (2) hem de yetersiz üretim (kıtlık), üretici fiyatlarının artmasına yol açıyor.
Ekim ayında üretici fiyatlarındaki ortalama artış yüzde 10.10 oldu. İmalat sanayi ürünlerinde yıllık artış yüzde 10.84 ama işlenmiş gıda ürünlerinde yüzde 19.23 oranında.
Ekimden ekime işlenmiş gıda ürünlerinde üretici fiyatları yüzde 19.23 artarken tüketicinin gıda ve alkolsüz içki fiyatlarının yüzde 12.56 oranında artması gene de iyidir ama... Aması var... Üretici fiyatlarındaki artış bir süre sonra nasıl olsa tüketici fiyatına yansır.
Enflasyon hesabı her ay 432 maddenin fiyatından izleniyor. Ekim ayında bu 432 maddenin tamamında fiyatlar ortalama yüzde 1.90 arttı. Gıda ve alkolsüz içkilerde bir ayda fiyat artışı yüzde 2.65 oranına ulaştı. Geçen yılın ekim ayına göre tüketim maddelerinde artış oranı yüzde 8.36, sadece gıda ve alkolsüz içeceklerde yıllık artış yüzde 22.56 oranında.
Enflasyonun kontrol altına alınamaması, genelde hem üreticinin hem tüketicinin moralini bozuyor. Özellikle yılbaşına yaklaşırken enflasyon ile ilgili haberler, 2015 yılı fiyatlaması yapacakların kafalarını büsbütün karıştırıyor.