Birinci çeyreği zaten biliyoruz, yüzde 13.8; ikinciyi oluşturacak veriler belli, perşembe günü öğreneceğimiz oranın yüzde 9-11 aralığında gelmesi bekleniyor; üçüncü çeyreğin rakamları ise kapasite kullanımı ve sanayi üretimi verileriyle bugünlerde yavaş yavaş oluşmaya başlamış bulunuyor.
Temmuz ayının kapasite kullanımı (yüzde 72.3) hazirana göre (yüzde 72.7) az da olsa gerilemişti. Aynı eğilimin ağustos için de geçerli olacağı, ağustostaki kapasite kullanımının temmuzun biraz altında kalabileceği belirtiliyor. Bu, mevsimsel bir durum. İmalat sanayi tesisleri, yıllık bakım için genellikle temmuz ve ağustos aylarını tercih ettikleri, toplu izinleri bu aylarda kullandırdıkları için üretimlerine ara veriyor ve düşük kapasiteyle çalışıyorlar.
Kapasite kullanım oranının düşük seyretmesi, doğal olarak üretime de yansıyacak ve bugün açıklanacak temmuz ayı üretim endeksinde önceki aylardaki hız büyük olasılıkla görülemeyecek. Sanayi üretiminde temmuzda yine geçen yılın altında kalınacak. Ancak, olağandışı bir gelişme olmazsa sanayi üretimi ağustos ayında geçen yılki düzeyi geride bırakacak.
Bu haftanın en çok merak edilen verisi kuşkusuz 10 Eylül Perşembe günü açıklanacak olan yılın ikinci çeyreğine ilişkin GSYH. Yılın ilk çeyreğinde dramatik bir şekilde yüzde 13.8 daralan ekonomi, ikinci çeyrekte de bu olumsuzluktan sıyrılamayacak, kimsenin böyle bir beklentisi yok zaten. Merak konusu olan, küçülmenin boyutu. Daha önceki tahminlerde de vurguladığımız gibi, GSYH'nin dörtte birini oluşturan ve GSYH'den çok önce açıklanan sanayi üretimi verileri, eldeki en büyük kaynak. İlk çeyrekte toplam sanayi üretimi geçen yıla göre yüzde 21.94, imalat sanayi üretimi yüzde 24.52 gerilemişti. GSYH kapsamında imalat sanayinde kaydedilen gerileme ise yüzde 18.5 olmuştu.
İkinci çeyrekte gerileme yavaşladı. Toplam sanayi üretimi ikinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15.17, imalat sanayi üretimi ise yüzde 16.68 oranlarında daralma gösterdi. İkinci çeyrekte imalat sanayinde ortaya çıkan yüzde 16.68'lik daralmanın, GSYH kapsamında sanayiye yüzde 12-13 düzeyinde yansıyacağı bekleniyor. Görüldüğü gibi tablo yine negatif olmakla birlikte, daha olumlu yönde bir gelişme söz konusu.
Sanayi üretimine ilişkin rakamların erken açıklanması, GSYH'nin dörtte birini çok önceden bilmemizi sağlıyor. Geçmiş dönem eğilimleri ve sanayi üretimi dikkate alınarak yapılan hesaplamalar bizi ikinci çeyrek için yüzde 9-11 arası bir küçülmeye götürüyor. Tahmin marjımızı biraz daraltırsak, yüzde 9-10 arası bir orandan söz etmek mümkün. İkinci çeyrek için yüzde 9'un altının güzel, yüzde 11'in üstünün ise kötü sürpriz olacağını belirtelim.
İkinci çeyrekteki küçülme yüzde 10 olursa ve daha önce açıklanmış verilerde revizyona gidilmezse yılın ilk yarısında Türkiye ekonomisi yüzde 12 daralmış olacak. İlk yarıdaki yüzde 12'lik küçülmeden sonra yılın ikinci yarısında küçülme tümüyle dursa, büyüme de olmasa, yani geçen yılın ikinci yarısı düzeyinde bir gerçekleşme sağlansa, 2009'un tümündeki küçülme yüzde 5.8 olacak.
Aylar önce, 1 Temmuz 2009 tarihli Dünya'da yaptığımız tahmini yineleyelim: "Yıllık küçülmeyi yüzde 7'den aşağı çekmek pek kolay olmayacak."