Ekonominin üç yıllık yeni yol haritası niteliğindeki Orta Vadeli Programa (OVP) göre 2025-2027 döneminde Türk halkının vergi yükü giderek ağırlaşacak, devlet hızla büyüyen iç ve dış borçlar dolayasıyla ağır bir faiz yükünü sırtlanacak. Üç yıllık dönemde 40 trilyon liraya yaklaşması öngörülen vergi tahsilatının yaklaşık beşte biri faize gidecek. Geçen yıl haziranda yeni ekonomi yönetiminin iş başına gelmesinin ardından, bozulan kamu mali dengelerini düzeltmek için temmuzda çıkarılan ek bütçe ile yeni vergiler getirilmiş ve vergi artırımlarına gidilmiş, 2023 yılının tümündeki vergi tahsilatı 4,5 trilyon liraya ulaşarak önceki yıldakinin iki katına çıkmıştı.
Yeni vergiler ve vergi artırımları bu yılda devam ederken, ilk yedi ayda vergi tahsilatı geçen yılın eş dönemine göre bir kata yakın artış kaydederek 4 trilyon liraya yaklaştı. Bu yılın tümünde 8 trilyon liraya yaklaşması beklenen vergi gelirlerinde izleyen üç yılda ise OVP’de hedeflenen enflasyon artışlarının çok üzerinde artışlar öngörülüyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre bu yılın ilk yedi aylık döneminde vergi tahsilatı 3 trilyon 825,1 milyar liraya ulaşarak geçen yılın eş dönemindekinin yüzde 86,6 üzerinde gerçekleşti. Başlangıçta bu yılın tümü için 7 trilyon 407,7 milyar liralık vergi geliri hedeflenmişti. Yeni OVP’de yılın tümünde vergi gelirlerinin 7 trilyon 605,5 milyar lira olarak gerçekleşeceği tahmin edildi. Bu da 2023’ün tümündeki tahsilata göre yüzde 69 oranında bir artışı ifade ediyor. Bu yılın tümü için başlangıçta yüzde 33 öngörülen TÜFE bazında enflasyon hedefi ise yüzde 41,5’e revize edildi. 2024 yılı enflasyon hedefi tutarsa, vergi tahsilatında geçen yıla göre “reel” olarak yüzde 19,4’lük bir artış kaydedilmiş olacak.
OVP hedefleri, önümüzdeki üç yılda da vergi yükünün hızla büyüyeceğine işaret ediyor. Yıllık enflasyonun yüzde 17,5 olması öngörülen 2025’te vergi tahsilatının ise yüzde 46,5 oranındaki bir cari artışla 11 trilyon 138,8 milyar liraya ulaşması hedefleniyor. 2026 enflasyon hedefi yüzde 9,7 olarak öngörülürken, yıllık vergi tahsilatında hedef ise yüzde 18,5’lik cari artışla 13 milyar 197,5 milyar lira. 2027 yılında da enflasyonun yüzde 7’ye düşürülmesi, vergi tahsilatının ise yüzde 14 artışla 15 trilyon 46,9 milyar liraya ulaşması öngörülüyor. Buna göre önümüzdeki üç yılda büyük bölümü tüketimden alınan dolaylı vergilerden olmak üzere toplam 39 trilyon 383,2 milyar lira vergi geliri hedefleniyor. Vergi tahsilatında öngörülen büyüklükler enflasyonla indirgendiğinde 2025’te yüzde 24,7, 2026’da yüzde 8 ve 2027 yılında yüzde 6,5 oranında “reel” artışı ifade ediyor.
Yeni OVP’de faiz ödemelerinin 2025’te cari olarak 50,3, reel bazda yüzde 27,9 artışla yüzde 1 trilyon 950 milyara, 2026’da yüzde 17 cari, yüzde 6,7 reel artışla 2 trilyon 282,2 milyara ve 2027’de yüzde 10,4 cari, yüzde 3,2 reel artışla 2 trilyon 518,9 milyar lira olması öngörülüyor. OVP kapsamındaki mevcut projeksiyonlara göre 2025-2027 döneminde merkezi yönetim bütçesinden yapılacak toplam faiz ödemesi 6 trilyon 751,1 milyar liraya ulaşacak.
Geçen yıl yüzde 15’e yükselen faiz ödemelerinin vergi gelirlerine oranı, OVP’de öngörülen gerçekleşme tahminlerine göre bu yılın tümünde yüzde 17,1’e, 2025’te yüzde 17,5’e kadar çıkacak. OVP’ye göre bu denge 2026’da yüzde 17,3, 2027’de yüzde 16,7 ve 2025- 2027 dönemi ortalamasında yüzde 17,1 olacak. Buna göre önümüzdeki üç yılda rekor düzeyde artırılması öngörülen vergi gelirlerinin yaklaşık beşte biri faiz ödemelerine gidecek.
Faiz ödemelerinin vergi gelirlerinden aldığı pay 2013 yılındaki yüzde 15,3’lük düzeyinden gerileyerek 2017’de yüzde 10,6’ya kadar düşmüştü. 2017’de yüzde 10,6, 2018’de yüzde 11,9 olan bu oran izleyen dönemde yükselişini sürdürerek özellikle pandemi döneminin ilk yılı olan 2020’de yüzde 16,1’e çıkmıştı. 2022’de yüzde 13,2’ye kadar gerileyen faiz ödemelerinin vergi gelirine oranı kamu borcunun hızlı bir büyüme kaydettiği 2023’te ek vergilerle sağlanan vergi gelir artışına rağmen tekrar yükseldi. 2025-2027 dönemine ait yeni OVP projeksiyonları, ağır faiz yükünün önümüzdeki üç yılda da varlığını koruyacağını ortaya koydu.