Eğer twitter kaynaklı her abukluğa inansaydık, şu pop kültür ünlüleri şimdi öbür dünyadaydılar: Cher. Chris Brown. Tiger Woods. Keanu Reeves. Jackie Chan. Başkan Obama. Madonna. Jon Bon Jovi. Metin Akpınar. Tarkan. Kenan Evren. İbrahim Tatlıses. Evet, bu ünlüler için “öldü” asparagası uçuruldu. Belki bir kaç dakikalığına milyonlarca twitter kullanıcısı, “Aaa?” demiştir. Sonra, bunun doğru olmadığını
“ciddi ve güvenilir” kaynaklardan öğrenmiştir.
Twitter’i geyik eğlencesi için kullananlar kadar, gerçek durumları haber vermek için kullananlar da var elbette. Eee? Sahte ile gerçek “haber” nasıl ayırdedilecek?
***
New York’un Kadıköy’ü (nehrin öte yakasındaki eyalet) New Jersey’deki Rutgers Üniversitesi’nde iki araştırmacı (Nick Diakopoulos ve Mor Naaman) ile Microsoft’tan Munmun De Choudhury, twitter’daki sallamasyonları, gerçek haberden ayırdedecek bir yazılım üzerinde çalışıyorlar.
“Cidden Hızlı Kaynak Araştırması” (SRSR) adını verdikleri yazılım şunları yapacak:
> Twitter kullanıcılarının ayırt edici özelliklerini analiz edecek.
> Görüntü/videoya link veren tweet’leri ayırt edecek.
> Tekrar yollanan tweet’leri (retweet) ayırt edecek.
> Mobil kaynaklı tweetleri ayırt edecek.
Burada, bu dört işlemde tek ortak fiil: Ayırt etmek. İçinde yaşadığımız iletişim düzeninde, filtrelemek zorunda olduğumuz bilgi miktarı o kadar arttı ki, bizim fiziksel ve ruhsal “ayırt etme” mekanizmamız, yetersiz kalıyor. Beynimize yedek filtre lazım.
***
SRSR için araştırmacılar, bir tweet mesajını analiz etmek için 741 tane ölçüt saptadılar. Bunu kafadan atmadılar tabii- saha araştırması sonucunda ortaya çıktı bu 741. Yazılım, ölçütlere bakarak, tweet’leri tarıyor. Bu işlemi şu iki sonuca indirgiyor: Tweet yazan kişi olaya tanık mı olmuş? Birinden mi duymuş?
Gazeteciliğin de tanımı budur zaten: “Sen orada değildin. Ben oradaydım. Gördüm. Duydum. Yaşadım. Dur, sana anlatayım.”
Pekiyi, bu SRSR gazetecilikte başarılı olabildi mi? Valla, eh işte! Çünkü insanlar, isterse 741 tane ölçüt olsun; iletişimi kendi bildikleri gibi, hatta kendi uydurdukları dille yapıyor. Sözcük kullanmayan, ve sadece işaretlerle tweet atanlar var. Ortaya çıkan antin kuntin ifade biçimleri, bilgisayarda kısa devre yapabilir!
***
Her 100 tweet’ten 89’unu birinci el tanıkların yazdığı saptanabildi. Ayrıca, şu da epeyce anlaşıldı: Tweet’i yazan, gazetecidir (veya haberci diliyle yazan bir blogger’dir). Bir tür kurumsal bağlantısı vardır (bir medya kuruluşu üyesidir örneğin). Sürekli yazan biridir (işi budur, ya da bunu iş edinmiştir
kendisine).
İlginç bir başka ayrıntı ise şu: Bir olay yerinden tweet atan kişi, çoğu kez, yerini tarif etmiyor (O, nasıl olsa orada!). Ama olay yerinden uzakta olan kişi, yeri tarif ediyor (Falan yerde bir şey olmuş!). SRSR daha geliştirilirse, özellikle ABD’de, twitter belki güvenilir bir haber kaynağı olma yönünde
bir adım atmış olacak.