Türkiye turizmde bu yılı kaybetti. 2016'ya 27 milyar dolarlık turizm geliri hedefiyle başlamamıza rağmen, şimdi beklediğimiz döviz 18.6 milyar dolar. Yani öngördüğümüze göre 8.4 milyar dolarlık kayba razı olduk. Belki, gerçekleşme 18.6 milyarın da altında kalacak, bunu henüz bilmiyoruz.
Orta vadeli programa göre turizm gelirimizin gelecek yıl 23.5 milyar dolara çıkmasını bekliyoruz. Bu yılki gerçekleşme 18.6 milyar olur, gelecek yıl da 23.5 milyara çıkılabilirse yüzde 26'lık bir artış sağlanmış olacak. Böylesine hızlı bir artış sağlanabilir mi, işte orası biraz kuşkulu.
Turizmde ikinci en büyük pazarımız olan Rusya ile olan sorunları büyük ölçüde aştık. Bir ara neredeyse durma noktasına gelen ikili ilişkiler canlandı, hatta Rusya son dönemde ilişkilerimizin en iyi olduğu ülke konumuna geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin son birkaç ayda üç kez yüz yüze görüştüler. Yani Rusya ile artık pek sorunumuz yok gibi; en azından görüntü böyle. Ama bu turizme yansıdı mı ya da yansıyacak mı, işte orası hala tartışmalı.
Elbette turizm denildiğinde aklımıza yalnızca Rusya gelmiyor. Avrupalı turist Türkiye'ye nasıl bakıyor, bu da çok önemli. Orada iki bakış hakim gibi. Avrupalı turistin bakışı ile Avrupalı tur operatörlerinin bakışı.
Turizm Türkiye ekonomisi için önemli... Yalnızca döviz girdisi ve ödemeler dengesine olan katkısı yönüyle değil, iç pazara ve istihdama olan etkisi yönüyle de önemli. Ve son dönemlerde sanki, "2016 kötü geçti, ama 2017 ile birlikte her şey düzelecek" gibi bir yaklaşım hakimmiş gibi görünüyor. Acaba öyle mi, acaba bu kadar basit mi...
Bu sorulara en iyi yanıtı verecek kişi sevgili meslektaşım Fehmi Köfteoğlu. Bu konuyu Resort Turizm ve Seyahat Endüstrisi Dergisi'nin Genel Yayın Yönetmenliğini yürüten Fehmi ile konuştum.
"Turizmdeki sorun hallolmadı"
Fehmi Köfteoğlu, Rus uçağının düşürüldüğü geçen yılın 24 Kasım tarihinden sonra Erdoğan ile Putin arasında gerçekleştirilen görüşmelerle ilişkilerin büyük ölçüde normale döndüğünü, ancak bu normalleşmenin turizmi kapsayacak boyutta olmadığını vurguladı. Fehmi bunun nedenlerini de özetle şöyle anlattı:
"Rusya'daki seyahat acentelerinin, tur operatörlerinin hemen hepsi Türk firmasıydı. Bunlar yalnızca Türkiye'ye değil, tüm dünyaya turist gönderen bir organizasyona sahiptiler. Rusya'nın iç pazarını da Türk şirketleri elinde bulunduruyordu. 24 Kasım'daki uçak düşürme olayından sonra Rusya'nın yaptırımları gündeme geldi. Ne yaptı Rusya turizm konusunda... Önce bu firmaların Türkiye'ye dönük iş yapmasını, yani Türkiye'ye turist göndermesini yasakladı. Yetmedi, bu firmaların faaliyeti yasaklandı. Rusya Türk şirketlerine karşı bu önlemleri aldı almasına ama doğan boşluk Rus şirketlerince doldurulamadı. Rusya bu şirketlere bir dizi teşvik sağladı, ama eski verim elde edilemedi. Sonuç olarak Türk şirketleri artık hukuken Rus firması olmuştu."
"Bu konu hiç konuşulmuyor"
Fehmi Köfteoğlu, Rus vatandaşlarının Türkiye'ye gelmelerini sağlayacak organizasyon eksikliğine dikkat çekiyor ve bu konunun neredeyse hiçbir platformda ele alınmadığına, konuşulmadığına vurgu yapıyor.
Bu durumda, Rusya'dan 2017'de eskisi gibi yine Antalya'yı dolduracak kadar turist bekleyebilir miyiz?
Kaldı ki Rusya'daki ekonomik krizin tümüyle sona erdiği de söylenemez ki... Tüm sorunlar geride bırakılabilse bile Rus vatandaşının öyle eskisi gibi yurtdışı tatili yapma olanağı elde etmesi zor görünüyor.
Rusya'nın planı ne?
İki ülke arasında hemen her konu konuşulurken, aşılamaz gibi görülen sorunlar geride bırakılırken turizme dönük bu acente konusunun ele alınmıyor olması
"Rusya'nın bir tercihi mi" sorusunu akla getirmiyor değil.
Rusya'nın, bu konuyu sürüncemede bırakarak acenteleri bir anlamda millileştirme politikası güttüğü de dile getirilen görüşler arasında.
Batı'nın bakışı
Türkiye'ye en çok turist gönderen ülke konumundaki Almanya başta olmak üzere Avrupa'dan ise değişik sesler duymaya devam ediyoruz. Türkiye'ye karşı iki bakış var gibi; vatandaşın bakışı ve tur operatörlerinin bakışı.
Yine Fehmi'den aldığımız bilgiye göre, Almanya'nın dev tur operatörü TUI, İspanya'da çok karlı çalışmış olmasına rağmen bu yılki toplam cirosunun Türkiye'de işlerin iyi gitmemesi yüzünden düştüğünden yakınıyor.
Aynı şekilde eski İngiliz, yeni Alman Thomas Cook da Türkiye'ye az turist gidince karlılık oranının düştüğünden şikayetçi.
Hem zaten 15 Temmuz'dan hemen sonra Avrupa'nın sayılı turizm acentelerinin yetkilileri Antalya'da bir araya gelip Türkiye'ye destek mesajı vermemişler miydi...
Batı, Türkiye'de turizmin düze çıkmasını istiyor istemesine de, bunu bizim hayrımıza olduğu için değil, kendi karlılığını düşündüğü için istiyor.
Batılı turistin, yani vatandaşın ise bir dizi kaygısı var kuşkusuz. Bunların başında da güvenlik kaygıları geliyor.
Başa dönersek... 2017 yılı turizmini bu yıla göre ayağa kaldırıp döviz geliri açısından dörtte birden fazla büyütmek hiç de kolay görünmüyor. Ama herhalde bu yılki kadar kötü bir dönem de yaşamayacağız.