Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bölgesel düzeydeki hane halkı tüketim harcamaları verilerini açıkladı. Bu verilerde hangi bölgede hangi gelir grubunun bütçesinde hangi tüketim kalemine ne oranda yer verdiğini görüyoruz. Ayrıca tüketim harcamalarının her kalemde bölgeler arasındaki dağılımını da buradan takip edebiliyoruz.
Burada nüfus farklarına bakmadan toplam tüketimin bölgelere dağılımı görülüyor. Doğal olarak yüksek nüfuslu İstanbul, her kalemde en yüksek paya sahip. Nüfus dikkate alınmadığı için bölgeler arasındaki tüketim düzeyi farkı net anlaşılamıyor. Bu farkı bölgelerdeki kişi başına tüketim miktarlarını hesaplayarak daha iyi görebilmemiz mümkün.
Böyle bir hesaplamayla oluşturduğunuz tabloda TÜİK’in Düzey-1 istatistiki bölge sınıflamasına göre kişi başına tüketim miktarını görebiliyoruz. Bu tablo, bölgeler arasındaki tüketim eşitsizliğini ve bu eşitsizliğin harcama kalemleri arasında nasıl değiştiğini gösteriyor.
Bu hesaplamaya göre ortaya çıkan başlıca sonuçlar şöyle sıralanabilir:
- En yüksek kişi başına tüketim İstanbul’da, en düşük kişi başına tüketim ise Güneydoğu’da. İstanbul’da yaşayan bir kişi Güneydoğu’da yaşayan bir kişinin 2.42 katı tüketim yapıyor.
- Kişi başına tüketimde en yüksek İstanbul ile en düşük Güneydoğu arasındaki fark yıldan yıla azalmak bir yana artıyor. İstanbullu 2011’de Güneydoğulu’nun 2.12 katı kişi başına tüketim yapıyordu. Aradaki makas 2012’de 2.26 kata, 2013’te 2.28 kata, 2014’te 2.48 kata çıktı.
- Kişi başına tüketimin sağlık hariç tüm kalemlerinde Güneydoğu hep en alt sırada yer alıyor. Doğu Anadolu illerinden oluşan Orta Doğu Anadolu-TRB bölgesi, Güneydoğu’dan daha düşük kişi başına sağlık harcaması yapıyor.
- İstanbul gıda, içki ve sigara, mobilya ve ulaştırma dışındaki tüm tüketim kalemlerinde en yüksek kişi başına tüketim miktarına sahip. Gıdada Ege, alkollü içki ve sigarada Trakya ile Çanakkale ve Balıkesir’den oluşan Batı Marmara en yüksek kişi başına tüketime sahip. Mobilya ve ev aletleri ile ulaştırma harcamalarında ise en yüksek kişi başına tüketim Ankara, Konya ve Karaman’dan oluşan Batı Anadolu (TR5) bölgesinde gerçekleşiyor.
- Bölgeler arasındaki tüketim eşitsizliğinin en derin olduğu alan eğitim. İstanbul’daki kişi başına eğitim harcaması, Güneydoğu’nun 5.54 katını buluyor. Üstelik bu fark da yıldan yıla büyüyor. 2011’de Güneydoğu ile İstanbul arasındaki eğitim harcaması farkı 4.01 kat idi.