EKO ANALİZ / Alaatin AKTAŞ Tüketici güven endeksinde son dönemde nasıl hızlı bir gerileme olduğunu iki hafta önce yazmıştık. Merkez Bankası ile TÜİK'in ortaklaşa yaptıkları çalışmayla oluşturulan endeks, yılın ilk dört ayında yüzde 20'ye yakın gerilemişti ve şimdiye kadarki en düşük noktaya inilmişti. Bu endeks, ekonomiye tüketicilerin nasıl baktığını gösteriyordu. Bir endeks daha var; o da reel kesimin, yani üretici kesimin beklentilerini gösteriyor. Merkez Bankası'nın oluşturduğu reel kesim güven endeksinde en çok dikkati çeken, tüketici güven endeksindeki kadar keskin hareketlerin bulunmaması ve reel kesimin tüketicilere göre, görece daha iyimser olması. Reel kesim güven endeksi, geçen yılın aralık ayında 101.4 düzeyinde bulunuyordu. Ocak ayında hızlı bir artışla 104.2 düzeyine çıkan, şubatta da 104.1 düzeyinde oluşan endeks, martta 105.4'e ulaştı. Daha sonraki iki ayda gerileyen endeks, nisanda 103.2'ye, mayısta ise 100.7'ye indi. Üç aylık hareketli ortalamalara göre hesaplanan endeks ise mayıs itibariyle geçen yıl sonunun üstünde bulunuyor. Bu şekilde hesaplanan ve geçen aralık ayında 102.7 olan endeks, mayısta 103.1 düzeyinde. Reel kesim güven endeksinde son aylardaki gerileme hız kesmiş ve hatta üç aylık ortalamalara göre bir artış yaşanmış olsa bile genel olarak geçen yılın ağustos ayından bu yana belirgin bir düşüş yaşanıyor. Endeks, geçen yılın ağustos ayında 114.2 düzeyinde bulunuyordu. Genel gidişatta iyileşme Merkez Bankası'nın reel kesim güven endeksindeki en can alıcı soru niteliğinde olan "sanayi dalınızdaki genel gidişat konusunda bir ay önceye kıyasla görüşünüz nedir" sorusuna verilen yanıtlar, mayıs ayında çok az da olsa bir iyileşmeye işaret ediyor. Nisan ayında iyimser olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 8.2 düzeyindeydi, iyimserler mayısta yüzde 6.6'ya indi. Ancak, kötümser olduğunu söyleyenlerin oranında daha hızlı bir azalma oldu. Kötümser olduğunu söyleyenlerin nisan ayında yüzde 39.7 olan oranı, mayısta yüzde 37.6'ya düştü. "Durum aynı" diyenlerin oranı ise yüzde 52.1'den yüzde 55.8'e yükseldi. Böylece, iyimserlerle kötümserlerin farkı mayıs ayında yüzde 31 olarak gerçekleşti. Söz konusu fark, nisan ayında yüzde 31.5 ile rekor kırmıştı. Ancak, yüzde 31 de geçmiş dönemlerle kıyaslandığında sanayicilerin genel gidişata halen çok karamsar baktıklarına işaret ediyor. Üretim Son üç aylık döneme ilişkin üretim hacminde "arttı-azaldı" diyenlerin farkını gösteren denge, bir artışa işaret ediyor. Şubatta yüzde 1.6 düzeyinde bulunan denge rakamı, hızla artarak mayısta yüzde 23'e geldi. Ancak, geçen yıl da benzer bir eğilim olduğunu göz ardı etmemek gerekiyor. Gelecek üç aydaki üretim beklentisinin ise gerilediği dikkat çekiyor. Bu konudaki beklentiye ilişkin denge oranı martta yüzde 39'u aştıktan sonra nisanda yüzde 38'e, mayısta ise yüzde 27'ye indi. Fiyat artışı ve ihracat Gelecek üç aya ilişkin fiyat artışı beklentisi, geçen yılın ilk beş ayında gerileyen bir grafik çiziyordu. Bu yıl ise tersi gözleniyor. Fiyatlar için "artacak-azalacak" diyenler arasında şubatta yüzde 21 olan fark, mayısta yüzde 35'e çıktı. Gelecek on iki aylık dönem sonu itibariyle üretici fiyatlarında beklenen artış ise yüzde 11.1 olarak belirtildi. Merkez Bankası'nın gerçekleştirdiği ankete göre, son üç ayda alınan ihracat siparişlerinde belirgin bir artış var. İhracat siparişlerinde şubatta negatif yüzde 0.1 olan denge, mayısta yüzde 14.5'e yükselmiş durumda. Ancak, ihracatta gelecek için fazla umutlu olunacak bir tablo yok. Gelecek üç ay için beklenen ihracat sipariş beklentisi şubat ve mayıs ayları itibariyle yüzde 38'den yüzde 26'ya indi. Kayıtlı ihracat siparişlerinin miktarına ilişkin olarak ise "azaldı" diyenlerin oranı, "arttı" diyenlerden daha fazla, ancak denge rakamında önemli bir değişiklik gözlenmiyor. Bu arada, son üç ayda alınan iç piyasa siparişlerinde hızlı bir iyileşme var, ancak gelecek üç ayda beklenen siparişler konusunda bir kötümserlik hakim.