TÜFE'de ne aralık ayındaki yüzde 0.21'lik artış şaşırtıcı, ne yılsonunda oluşan yüzde 8.81. Geçmiş yılların aralık ayları ortalaması zaten bu düzeydeydi, dolayısıyla yüzde 0.21 gayet normal bir oran. 2014'ün aralık ayındaki yüzde 0.44'lük düşüşe bakıp geçen yıl da benzer bir gerileme bekleyenler, aslında hayal görüyorlardı. O düşüşün, petrol kaynaklı hiç hesapta olmayan bir nedeni vardı. Oysa geçen yıl aralıkta petrol fiyatlarından ya da başka nedenden kaynaklanan bir düşüş beklenmiyordu ki... Rusya'ya taze sebze meyve ihracatının sekteye uğraması ve bu sayede iç piyasada arzın artmasına bağlı bir fiyat düşüşü umudu vardı; ama o umudun da fos çıkacağı gerçekçi bakanlar tarafından zaten görülüyordu.
Hele hele, geçen yıl ilk on bir aydaki fiyat artışının yüzde 8.58, kasım itibariyle bir yıldaki artışın yüzde 8.10 olması birilerinin kafasını fena halde karıştırmıştı anlaşılan. Dün, şöyle yorumlar duyduk:
"Aralıkta ılımlı bir artış bekleniyordu, dolayısıyla yıllık artış tahmini yüzde 8.50 idi, ama aralık artışı yüksek geldi, yıllık oran da yüzde 8.81'i buldu."
Bunu söyleyenlerin hesap makinesiyle arası pek iyi değildi belli ki. Eğer aralıkta, ılımlı artış bir yana, fiyatlar hiç değişmeseydi bile yıllık artış yüzde 8.58 olacaktı. "Ilımlı artışla" yüzde 8.50'lik oran nereden çıkıyordu acaba! Yüzde 8.50'yi, olsa olsa ılımlı bir düşüş (yüzde 0.08) sağlayabilirdi.
Yine yüzde 8'in üstü
2015'i geride bıraktık ve 2016'ya yüzde 6.5'lik hedefle girdik. Önceki yıllara göre daha gerçekçi olmakla birlikte, bu kez de hedefi tutturmamız yine çok zor, hatta olanaksız gibi görünüyor.
Hatırlanacaktır; geçen yıl için başlangıçtaki enflasyon tahminimiz yüzde 9.5-10.0 aralığındaydı; ama ekim ayında beklentilerin neredeyse yarım puan altında kalan gerçekleşmeden ötürü tahminimizi yüzde 8.5-9.0 aralığına çekmiştik. Bu tahminleri yaparken dayanak noktamız ağırlıklı olarak geçmiş yılların aylık gerçekleşmelerine dayalı teknik analizdi. Bu analize temel analiz çerçevesinde bazı etkenleri de dahil ediyorduk kuşkusuz; ama asıl olan teknik analizdi.
Bu kez yine aynısını yapıyoruz ve karşımıza 2016 sonu için TÜFE'de yüzde 8.22'lik bir oran çıkıyor. Bu orana ulaşırken uyguladığımız yönteme gelince...
Bu yılın aylık gerçekleşmelerine temel teşkil etmek üzere 2003-2014 döneminin aylık ortalamalarını alıyoruz. (Ocak ayı için 2004-2014'ü dönemini aldığımızı belirtelim, çünkü 2013 yılının ocak ayı oranı yok.) Bu oranların, 2016'da da gerçekleşeceğini varsayıyoruz. Bu varsayımdan hareketle aylık oranları geçen yılın aralık ayındaki endekse ekleyerek yeni bir seri oluşturuyor ve bu seriyi geçen yılın endeksiyle kıyaslayarak aylara göre yıllık gerçekleşme tahminini buluyoruz.
Yöntem özet olarak böyle ve işte bu yöntem bize 2016 sonu için yüzde 8.22'lik bir oran veriyor.
TÜFE'nin yıllık seyrine ilişkin tahminde ilginç bir eğilim ortaya çıkacak gibi görünüyor. Yıllık TÜFE'nin, ilk üç ay, yönü aşağı olmakla birlikte yüzde 8'in üstünde kalacağı, sonra altı ay boyunca yüzde 7'lerde seyredeceği, yılın son üç ayında yine yüzde 8'in üstünde oluşacağı hesaplanıyor.
Bir diğer dikkat çekici yön ise, yılın en düşük oranlarının yaz aylarında oluşmayacak olması. Geçen yılın yaratacağı baz etkisi yüzünden bu yıl yaz ayları yıllık bazda en düşük düzeyin gerçekleştiği aylar olmayacak gibi görünüyor. Yıllık bazda en düşük oranların yüzde 7.40 ile nisan ve yüzde 7.55 ile mayıs ve eylül aylarında oluşacağı tahmin ediliyor.
Yüzde 8'den düşük olmaz, yüksek olabilir
Yüzde 8'lik tahmin, tümüyle teknik analize dayanıyor. Hesaplamaya temel analizden katkı yaptığımızda sanki daha yüksek oranlar görme olasılığımız ağır basıyor gibi.
2016 yılı TÜFE artışını yüzde 8'lik tahminin altına doğru itecek etkenlerle yukarı doğru zorlayacak etkenler neler mi olabilir, bu konuyu detaylı olarak başka bir gün ele almakta yarar var.
Yüzde 3.43'lük stok
Bu arada, 2015 yılı aralık ayı tüketici fiyat endeksiyle, yıl ortalaması endeksinin farkından oluşan ve enflasyon stoku olarak da nitelenen oran yüzde 3.43 oldu. Bu oran, 2016 yılında fiyatlar hiç değişmese bile, yıllık ortalama fiyat artışının, bir başka ifadeyle deflatörün bu düzeyde gerçekleşeceği anlamına geliyor.