Mevcut yurt dışı çıkış harçlarının 10 kat artacak olmasının planlandığı söylentisi Anayasal haklardan biri olan “seyahat hürriyeti”ne aykırılık yönüyle tartışılmaya başlandı.
Engellilerin ödemedikleri ÖTV’nin mirasçılardan alınması iddiası bir başka tepki yaratan alan oldu.
Hazine ve Maliye Bakanımız, borsa gelirlerinin vergilenmesi konusunun bu taslakta yer almayacağını, tekrar değerlendirileceğini paylaştı.
Tavsiyemiz, bu taslakta yer alacak konularda söyleyecek şeyleri olanların olabildiğince hızlı görüş, değerlendirme, uyarı ve önerilerini paylaşmalarıdır ki belki kanunlaşma sürecinde dikkate alınır.Kanunlaşma süreçleri ile ilgili kronik sorunumuz bu yasalaşma sürecinde de devam ediyor. Kanun tasarısı tamamen gelir artırma odaklı ve doğrudan tarafı olan mükelleflerden gizli sürdürülüyor.
Düzenlemede dengeleyici hiç bir şey yok gibi duruyor. Hiç olmazsa mevcut kanunların uygulanmasında bazı hususlarda mükellef aleyhine yapılan uygulama yanlışlıkları da düzeltilmeli.
Taslağa göre, yıllık konsolide hasılatı 750 milyon euro eşiğini aşan çok uluslu işletme gruplarının şube, iştirak ve işyerlerinin ödeyecekleri verginin %15’in altında ise %15’e tamamlanması böylelikle, bu kategorideki şirketlerin Türkiye’deki faaliyetlerinden asgari%15 vergi alınması planlanıyor.
Bu düzenleme ile birlikte hasılatın %7,5’i şeklinde uygulanan Dijital Hizmetler Vergisi ve dar mükelleflere yapılan reklam ödemelerinden alınan %15 reklam stopajının da kaldırılması, Mali İdarenin web sitelerini iş yeri olarak kabul eden yaklaşımının da Çifte Vergilemeyi Önleme Anlaşmalarına uygun hale getirilmesi beklenmektedir.
Hesaplanan kurumlar vergisi ile iki ayrı hesaplama mukayese edilecek ve ödenecek kurumlar vergisi;
1-İndirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının yüzde 10’u veya
2-Beyan edilen hasılatın yüzde 2’si matrah kabul edilerek kurumlar vergisi oranında hesaplanan asgari vergiden, üçünün yüksek olanından az olamayacak.
Kazancın olmadığı dönemlerde hasılat üzerinden vergi alma anlamına gelecek düzenlemenin Anayasal vergileme prensiplerine aykırı düşeceğini ifade etmek isterim.
1 Ocak 2025 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere başlanılması öngörülüyor.
Çalışmada, ticari, zirai ve serbest meslek faaliyetleri nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeye mecbur olan mükellefler için , hasılatın %5’i üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden az olmamak üzere asgari gelir vergisi uygulaması getirilmesi öngörülüyor.
Cumhurbaşkanına bu kapsamda belirlenecek oranı, sektörler, iş grupları ve iş türleri bazında her bir kazanç türü itibarıyla artırma ve azaltma yetkisi verilecek.
Kazancın olmadığı dönemlerde hasılat üzerinden vergi almak anlamına gelecek düzenlemenin Anayasal vergileme prensiplerine aykırı olacağını ve Cumhurbaşkanlığına verilmesi planlanan yetkinin Anayasamızın 73. maddesinin 4. fıkrası dikkate alındığında, ifade edildiği şekilde verilemeyeceği kanaatimizi paylaşmak isterim.
Uygulamaya 2025’ten itibaren geçilmesi öngörülüyor.
Taslakla serbest meslek erbabı ile ticaret erbabının bir ayda 3, yılda da toplam 12 kezden az olmamak üzere yapılacak yoklamalarla günlük hasılatlarının tespit edilmesi, mükellef tarafından beyan edilen hasılat ile yoklamalarda tespit edilen hasılat arasında bir fark bulunması halinde mükellefin izaha davet edilmesi öngörülüyor.
Bunun yeterli görülmemesi halinde de yapılmış hasılat tespitleri esas alınarak vergi dairesi tarafından re’sen tarhiyat yapılması ve vergi incelemesi başlatılması planlanıyor.
Geçmişte, lokanta, büfe vb hizmet işletmelerinde yıl içinde yapılan hasılat tespitlerinden hareketle asgari gayri hasılat esası uygulaması yapıldı. Ancak, bu uygulamanın serbest meslek erbabında ifade edildiği şekliyle yapılabilmesi olanaklı değildir.
Şu an avukatlar nezdinde aldıkları vekaletler, baktıkları davalar, asgari tarife ve banka hesap hareketlerinden hareketle incelemeler sürdürülüyor. Bu tür verilerden hareketle sorgulama yapılabilir. Ancak bu incelemelerde banka hesabındaki(hatta yakınlarının hesapları da dahil) tüm tutarları gelir saymaya dönük değerlendirmelerin yanlışlığını da peşinen ifade etmekte fayda var.
Geçmişte denenen ve verimsizliği nedeniyle vazgeçilen müesseseler tekrar ihya edilirken neden vazgeçildiğinin de hatırlanmasında fayda olabilir.
Yurt dışı çıkış harcı bugün itibarıyla 150 TL olarak uygulanıyor. Taslak çalışmada, bunun 1500 TL’ye çıkartılması, harcın her yıl yeniden değerleme oranında artırılması öngörülüyor.
Taslak çalışmada istisnadan yararlanma süresinin 5 yıldan 10 yıla çıkartılması ve taşıtların veraset yoluyla intikalinde istisnaya konu vergilerin mirasçılar tarafından ödenmesi öngörülüyor.
Gelir vergisi kanununa göre, gayrimenkullerin, hakların, gemi ve gemi paylarının iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde satılması halinde elde edilen değer artışı kazançları vergiye tabi. Bu istisnanın kaldırılması planlanıyor.
Düzenlemeyle 5 yıllık istisna süresi sadece bir konut için uygulanacak.
Öncelikle muhtemeldir ki bu düzenlemelerin mevcut gayrimenkullerin satışı halinde uygulanmasının Anayasaya uygunluğu tartışılacaktır. Diğer bu husus satış kazancının belirlenmesinde satın alma maliyeti noktasında olacaktır.
Tam mükellef kurumlara ait olan ve 2 yıldan fazla süreyle elde tutulan BİST’te işlem görmeyen hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlara uygulanan gelir vergisi istisnası kaldırılıyor.
Taslak çalışmada, vergi usulsüzlüklerine uygulanacak cezaların da artırılması öngörülüyor.
Cezasızlık Türkiye’nin temel bir sorunu gibi duruyor. Çok önemli konulardaki uygulanalar kademe kademe herkesin zihninde mukayeseli bir kabullenme zemini oluşturuyor. Bu nedenledir ki vergiye uyumu tek başına vergi alanında atılacak adımlarla sağlayabilmek mümkün değildir.
Tasarıya göre Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları ve Gayrimenkul Yatırım Fonları’nın gayrimenkullerden elde edilen kazançlar dolayısıyla asgari kurumlar vergisi ödenmesi öngörülüyor.
Mevcut kurumlar vergisi yasasına göre, yatırım fon ve ortaklıklarının kazançlarının tamamı kurumlar vergisinden istisna. Düzenlemenin 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen kazançlara uygulanması hedefleniyor.
Taslakta kripto varlıkların vergilendirilmesine ilişkin olarak ise 2 farklı vergilendirme formülü öneriliyor. Bunlardan ilki, alım-satımlardan on binde 3 gibi bir oranda işlem vergisi uygulanması, diğeri de alım-satımdan elde edilen gelirden gelir vergisi alınması.
Yatırım amaçlı olarak altın, gümüş, platin gibi kıymetli madenleri satın alan ve aktiflerinde bulunduran şirketler, bu kıymetli madenlere ilişkin değer artışlarını satış aşamasına kadar vergilendirmiyorlar. Taslakta şirket bilançolarında bulunan bu madenlerin borsa rayici ile değerlenmesi, bu değerleme sonucu, geçici vergi dahil hesap dönemleri itibarıyla değerleme farklarının vergilendirilmesi öngörülüyor.
Kurumların aktiflerinde iki yıldan fazla bulunan iştirak hisselerinin satışından elde edilen kazançların yüzde 75’i kurumlar vergisinden istisna tutuluyor. Taslakta bu oranın yüzde 25’e indirilmesi öngörülüyor.
İştirak hissesi satış ve devirlerinde uygulanan istisnaların, yeni iktisap edilen iştirak hisselerine yönelik olarak kaldırılması planlanıyor.
Taslakla deniz taşıma araçlarına limanlarda verilen hizmetlere uygulanan KDV istisnasının kapsamı da daraltılıyor.
Ulusal güvenlik kuruluşlarının ihtiyaçları için yapılan birçok alım KDV’den istisna tutuluyor. Taslak çalışmayla bazı alımların ithal yapılması durumunda istisnanın daraltılması öngörülüyor.
Altın, gümüş, platin arama, işletme, zenginleştirme ve petrol arama faaliyetlerine ilişkin olmak üzere, bu faaliyetleri yürütenlere yapılan teslim ve hizmetler ile boru hattıyla taşımacılık yapanlara bu hatların inşa ve modernizasyonuna ilişkin yapılan teslim ve hizmetler de KDV’de istisnaların daraltılması öngörülüyor.
Aynı şekilde limanlara bağlantı sağlayan demiryolu hatları, limanlar ve hava meydanlarının inşası, yenilenmesi ve genişletilmesi işlerini fiilen kendisi yapan veya yatıran mükelleflerle genel bütçeli idarelere de çeşitli KDV istisnaları sağlanıyor.
Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin altyapı ve küçük sanayi sitelerindeki işyerlerinin inşasına ilişkin süreçlerde uygulanan KDV istisnalarının da daraltılması planlanıyor.
Taslakta, yap-işlet-devret ve kamu-özel işbirliği (KÖİ) ile yapılan projeler kapsamında elde edilen kazançların vergisinin de artırılması planlanıyor.
Yeni düzenlemeyle serbest bölgelerde faaliyet gösteren kurumların ihracattan elde ettikleri kazançların istisna olması, yurtiçine yaptıkları satışlardan elde edilen kazançlara tanınan istisnanın kaldırılması planlanıyor.
Ticari kazanç mükellefi olan moto kuryelere bu hizmetleri karşılığı yapılan ödemelerden yüzde 15 oranında tevkifat yapılması ve bir takvim yılı içinde elde ettikleri gelirlerin tarifenin dördüncü dilimini aşmaması halinde tevkifatın nihai vergileme olması, aşması halinde ise beyanname verilmesi öngörülüyor.