TL geçen yıl yüzde 11 değerlendi; 2003'e göre değerlenme yüzde 27&#

Türk Lirası, baz yılı 2003 olarak değiştirilen yeni seriye göre geçen yıl reel olarak yüzde 11 oranında değerlendi. TL'de 2003 yılına göre kaydedilen reel değerlenme ise yüzde 27'ye ulaştı.

Merkez Bankası, TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksini "gelişmekte olan" ve "gelişmiş" ülkelere göre ayrı ayrı hesaplıyor. Buna göre, reel efektif döviz kuru endeksi geçen yıl gelişmekte olan ülkelerin paralarına göre yüzde 6.6, gelişmiş ülkelerin paralarına göre ise yüzde 12.6 artış gösterdi.

Bu oranlar, yıl ortalamasını gösteren reel efektif döviz kuru endeksinin bir önceki yıl ortalamasıyla kıyaslanmasına dayanıyor. Aralık ayları kıyaslaması da yanlış değil elbette ve bu şekilde hesaplama yapıldığında daha farklı oranlar elde ediliyor. Aralık ayları kıyaslamasına göre, reel efektif döviz kuru endeksi geçen yıl yüzde 8.2 oranında artış gösterdi. Artışın oranı, gelişmekte olan ülkeler paralarına göre yüzde 2.8, gelişmiş ülkeler paralarına göre yüzde 10.3 olarak belirlendi.

Bu arada, Türk Lirası, 2010 yılı ortalaması itibariyle 2003 yılı ortalamasına göre gelişmekte olan ülkelerin paralarına göre yüzde 5.4, gelişmiş ülkelerin paralarına göre yüzde 36.2 oranında değer kazandı. Endeksteki genel artışı yukarıda vermiştik; 2003'e göre yüzde 27'lik bir değerlenme ortaya çıktı.

Zirve kasımda görüldü

2003 baz yılına göre reel efektif döviz kuru endeksi 2010 yılı ortalamasında 127.02, gelişmekte olan ülkelere göre 105.39, gelişmiş ülkelere göre ise 136.2 oldu. Ancak, kasım ayında, yıl ortalamasını gösteren bu düzeylerin çok üstüne çıkıldı. Kasım ayındaki genel endeks 131.41 düzeyine erişti. Aynı ay itibariyle gelişmekte olan ülkeler dikkate alınarak belirlenen endeks 110.39, gelişmiş ülkelere göre oluşturulan endeks ise 140.26 oldu.

Genel endeks ile gelişmiş ülkelere göre olan endeks, kasımda ulaştıkları değerlerle 2003 yılı başından beri en yüksek düzeye çıkmış oldular.

TL'nin en değerli konumu

Yeni seri reel efektif döviz kuru endeksinin 2003 yılı baz alınarak hesaplandığını belirttik. Yani bu endeks, sekiz yıldan beri hesaplanıyor. Endeksin, yıl bazında en değerli konuma 2010'da geldiğini de ifade ettik. Reel efektif döviz kuru, en düşük düzeyde baz yılı olan 2003'te bulunuyordu. Ancak, gelişmekte olan ülkelere göre hesaplanan endeks, 2009 yılında 98.84'e, yani baz yılı düzeyinin altına inmişti.

Reel kesim güven endeksi sekiz yıldır, yani 96 aydır hesaplanıyor. Bu 96 ayda reel kesim güven endeksi en düşük düzeye 89.39'la 2003 yılının ocak ayında indi. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere göre hesaplanan endeks de aynı ay en düşük düzeyde gerçekleşti.

Endeksin en yüksek düzeye çıktığı ay ise, biraz önce de vurguladığımız gibi geçen yılın kasım ayı oldu.

Reel değer tartışması hiç bitmiyor

TL'nin reel değerini bilimsel yöntemlerle ölçmek bir yana, bu konudaki tartışma hiç bitmiyor ve biteceğe de benzemiyor. İhracatçı kurlar yukarı gitsin istiyor, Merkez Bankası'nı uyguladığı politikalar yüzünden buna engel olmakla eleştiriyor, hatta bu eleştirilere hükümet içinden öncülük edenler bile çıkıyor. Her ne kadar Merkez Bankası'nın son dönemde aldığı kararlar bu tartışmaları biraz olsun dindirmişse de, genel tablo hep böyle.

Reel değerle ilgili bir başka değerlendirme, bir başka yaklaşım da şu:

"Dövizin piyasada oluşan değeri, reel değerdir, bundan öte bir düzey aramak ve o düzeyi tutturmaya, gerçekleştirmeye çalışmak pek de anlamlı değildir."

Nasıl hesaplanıyor?

Reel efektif döviz kuru endeksinin hesaplanması için önce nominal efektif döviz kurunun hesaplanması gerekiyor. Nominal efektif döviz kuru, Türkiye'nin dış ticaretinde önemli paya sahip ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre Türk Lirası'nın ağırlıklı ortalama değerini gösteriyor. Bu şekilde bulunan değer, fiyat etkilerinden arındırılarak reel efektif döviz kuruna ulaşılıyor.

Ülkeler

Ülkelerin gelişmişlik düzeylerine göre gruplandırmasında 2009 IMF sınıflaması kullanılıyor. Gelişmiş ülkeler olarak şu ülkeler dikkate alınıyor:

"Almanya, İtalya, ABD, Fransa, İngiltere, İspanya, Belçika, Hollanda, Japonya, Kore, İsviçre, Avusturya, İsveç, Tayvan, Yunanistan, Çek Cumhuriyeti, İsrail, Finlandiya, Danimarka, İrlanda, Slovakya ve Portekiz."

Gelişmekte olan ülkeler ise şöyle sıralanıyor:

"Çin, Rusya, Romanya, Polonya, Hindistan, Macaristan, Bulgaristan, Tayland, Kazakistan, İran, Suudi Arabistan, Endonezya, Malezya ve Mısır."

Reel efektif döviz kuru hesaplamasında ülkelerin "gelişmiş" ya da "gelişmekte olan" şeklindeki sınıflandırılmasında IMF'nin 2009 verilerinin kullanılıyor olması, bugünün gerçeğiyle çok çelişik bir durum yaratıyor. 2009 sınıflandırmasına göre gelişmiş ülkeler arasında sayılan Yunanistan, İrlanda ve Portekiz'in durumları malum. Ancak, sınıflandırmada esas alınan yıl değişmediği sürece bu ülkeleri "gelişmiş" ülkeler saymaktan başka çare de yok.