Her ay ihracat rakamları "çoşku ile" açıklanır. İhracat patlamasına işaret edilir.
Önceki gün TİM Temmuz ayı ihracat rakamını açıklayınca "bir ayda 1.60 TL.den 1.73 TL.ye yükselen dolar kurunun Temmuz ayında ihracatı uçurduğu, ihracatın yüzde 28 artış ile 11.5 milyar dolara sıçradığı" şeklinde olumlu değerlemeler yapıldı.
İyimser olmak iyidir ama, gerçekleri unutarak ileri iyimserlik yarar yerine zarar getirir.
Temmuz ayı ithalat rakamları açıklanmadı.
Haziran ayında TÜİK belirlemelerine göre ihracat 11.4 milyar dolar idi. Ve de bir yıl önceye göre yüzde 19.3 artış göstermişti.
Demek ki Temmuz ayında da, Haziran ayındaki büyüklükte ihracat gerçekleştirilmiş.
Ama unutmayalım. TÜİK belirlemelerine göre Haziran ayında ithalat 21.5 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Ve de bir yıl önceye göre yüzde 21.5 artış göstermişti.
Ocak-Haziran döneminde ortalama ihracat artışı yüzde 19.9 iken ithalat artışı yüzde 42.4 idi.
Demek ki, sadece ihracat artışına bakarak, cari işlem sorununun azalmakta olduğunu söylemek imkansız.
Henüz döviz kurundaki artışın ihracatı ne ölçüde coşturacağını, ithalatı ne kadar frenleyeceğini görmek mümkün olamadı. Fakat iş çevrelerinin dövizde 1.60-170 TL bandını yeterli gördükleri, Dövizin bu bandın üzerine çıkmamasını istedikleri dikkat çekiyor.
Temmuz ayı ihracat rakamlarının açıklandığı toplantıya katılan Tarık Yılmaz'ın haberine göre "Eğer kur 1.80'lere çıkar sıcak para akınıyla tekrar 1.50'lere düşerse ihracatçı sıkıntı yaşar" diyen TİM Başkanı Büyükekşi, ihracatçılar için 1.6-1.7 arasındaki dolar kurunu rekabet için yeterli buluyor ve kurun 1.80'lere çıkmasını istemiyor.
Tarık Yılmaz, Büyükekşi ile söyleşisini yazıyor. Diyor ki,"Büyükekşi, Türkiye'nin makro dengelerini sarsmayan ve rekabet edilebilir bir kur istediklerini kaydederken doların 1.80 TL'ye çıkmamasını istemesinin nedenini sıcak paraya bağladı. İhracatçıların "Ne kadar değersiz kur o kadar yüksek ihracat" formülünün dışındaki bu değerlendirmenin nedenini soruyorum. Büyükekşi'ye. Yanıtı da bir hayli ilginç: "İhracat ve ithalatçı siparişlerini vermesi ve işlemlerin gerçekleştirilmesi 3 ayı buluyor. Bu nedenle ağustos eylülde sipariş teslimatları olacak. Dolar 1.50'lerdeyken yapılan anlaşmaların 1.70 TL'lere çıkması hem ihracatçı hem de ithalatçı için zaten sürpriz oldu. Aman kur 1.80'lere çıkmasın. Eğer bir de 1.80'lere çıkarsa daha büyük sorunlar yaşanır. Zira dolar yükselince sıcak para ülkeye tekrar yığılacaktır ve kur tekrar 1.50 TL'ye gerilerse ihracatçı açısından sıkıntı olur."
Merkez Bankası Başkanı Erdem Basçı'nın "Kimse TL'nin aşırı değerli olduğunu söyleyemez" açıklamasını hatırlatarak 1.80 TL'de müdahale gelir mi diye soruduğumuzda ise Büyükekşi, "1.80 TL'lere çıkarsa Merkez Bankası'nın müdahale edeceğine inanıyorum. Bence 1.60-1.70 TL aralığında tutmak için müdahale etmeli" değerlendirmesinde bulundu. İthalatın temmuzda da yüksek geleceğini söyleyen TİM Başkanı, bunun nedenini 22 Temmuz'da tekstil sektöründe başlayacak yüksek vergilendirmeye bağladı. Büyükekşi, "Tekstil ithalatına konulan gümrük vergisinin başlamasından önce firmalar mallarını uçakla bile getirdi. Firmalar tam saha presle artırdıkları alımlar temmuzda da ithalatın yüksek çıkmasına neden olacak" dedi.
Ancak Büyükekşi'ye göre kamu ve mali sistemin döviz pozisyon açığı çok daha düşük olduğu için geçmiş dönemlerdeki gibi kriz potansiyeli taşımıyor. Büyükekşi yılın ilerleyen döneminde cari açıkta bir düşüş bekliyor."
Tarık Yılmaz'ın haberine göre, TİM üyeleri döviz kurunun bugünkü seviyesini uygun, dolar fiyatının artışını yeterli buluyor.
Tabii ki 160-170 TL. bandındaki dolar fiyatının ihracatı ve ithalatı nasıl etkileyeceği konusunda isabetli bir değerleme yapmak için henüz vakit erken. Ama görülen o ki TİM Başkanının yeterli gördüğü döviz kuru bandı cari açık sorununa çözüm getirebilecek bir band değil.
Ne var ki, döviz kuru konusu sadece ithalatçı ve ihracatçı açısından önem taşımıyor. Ekonomide dolar ile yapılmış birçok kontrat var. Özel sektörün büyük döviz borcu var. Döviz riskini ortaya çıkaran da bunlar.