2000 yılı 100 esası ile düzenlenen "Ticaret ve Hizmet Endeksi"nin 2010 yılı ortalaması 159.4 olarak açıklandı.
Ticaret ve hizmet sektörlerinde iş yapanların ciroları son beş yılda yüzde 59.4 oranında arttığı görülüyor.
Bu çok büyük bir artıştır.
TÜİK tarafından düzenlenen ve yayınlanan bültende herhangi bir açıklama olmadığı için, artış soranının reel bir artış oranı olduğu sanılıyor.
Çünkü TÜİK'in benzer endeks çalışmalarında cari fiyatlar genelde sabite dönüştürülüyor..
2005 yılında 1998 sabit fiyatlarıyla milli gelirimiz (GSYH) 90.5 milyar TL idi.2010 yılı tahmini 102.0 milyar TL dolayında. Demek ki milli gelir 5 yılda yüzde 13 dolayında büyümüş.
Milli gelir yüzde 13 dolayında büyürken ticaret ve hizmet sektörünün yüzde 59.4 oranında büyümesi çarpık bir görüntü veriyor.
TÜİK tarafından önceki gün yayınlanan göstergelere göre:
- 2005 yılında 100.0 olan ticaret ve hizmet sektörünün ortalama cirosu 2010 yılında 159.5 olurken,
- Sektördeki istihdam 100.0 den 109.5'e yükselmiş. Açık anlatımıyla istihdam artışı sektörün ciro büyüklüğü ölçüsünde değil de, ekonominin genel büyümesi ölçüsünde.
- Dikkati çeken ücretlerdeki aşırı artış. 2005 yılı ortalaması 100.0 olan ücretler 2010 yılında 188.7'e tırmanmış.
Sektörler itibariyle bakıldığında güvenlik sistemleri ile ilgili sektörlerdeki ciro ve istihdam artışı dikkat çekmektedir.
-Güvenlik sektöründe 2005 yılında 100.0 olan ciro 271 olmuş
-100.0 olan istihdam 194'e yükselmiş.
-100.0 olan ücretler de 363'e tırmanmış.
Daha sonra ciro artışında kiralama ve leasing faaliyetleri geliyor. 2010 yılı ciro endeks rakamları 226.1 olmuş.
Seyahat acenteleri ise 186.2 endeks rakamı ile üçüncü sırada..
Yıl ortalaması olarak ticaret ve hizmet sektörlerinde ciro artışı 2008 yılında yüzde 6.8 iken 2009 yılında yüzde 2.1 gerilemeden sonra 2010 yılında yüzde 19.2 gibi çok iyi bir artış kaydedilmiş.
Tekrarda yarar var. Acaba bu artışlar ne ölçüde gerçekçi? Çünkü artış oranları abartılı görünüyor.
2005 yılında 100 olan milli gelir 2010 yılında 113 olurken ticaret kesiminin cirosunun 100'den 159'a tırmanmasında bir yanlışlık olabileceği şüphesi ile TÜİK'in ilgili bölümlerinden bilgi almaya çalıştım.
Öğrendim ki, ticaret kesimi ile ilgili olarak yayınlanan ciro ve ücret endeksleri sabit fiyatla değil, cari fiyat ile değişimi gösteriyormuş.
2005 yılında 100 olan üretici fiyatları 2010 yılında 145 oldu.
Ticaret kesimindeki yüzde 59 oranındaki ciro artısının demek ki yüzde 45'i fiyat hareketlerinden geliyor.
Demek ki ciro artışı ekonominin genel büyüme çizgisinin dışına çıkmamış durumda.
Ticaret ve hizmet sektörü "piyasa" diye adlandırılan genel ekonomik aktivitenin temelini teşkil ediyor.
Türkiye'de bu sektörde çalışan sayısı çok fazla. Sektör yaygın. Hemen her evin altında bir mağaza var. Bu mağazalarda üç beş kişi çalışıyor. Mağazanın faaliyetinden ekmek yiyor.
Geliniz görünüz ki,ekonominin lokomotifi üretim. Üretim olmadan bir ekonomi ülke halkına başkalarının malını satarak ayakta kalamaz.
Bizde son yıllarda ithalatın büyümesi, içeride şöyle veya böyle ticaret ve hizmet sektörlerini de olumlu etkilemeye başladı.
Fakat sektördeki yapısal değişim, organize ticaretin payının artması, alışveriş merkezleri ve marketler, geleneksel dükkanları olumsuz etkiledi,etkiliyor. İşler geleneksel kesimden organize kesime kayıyor.. O nedenle geleneksel kesimdeki esnaf ve tüccarın yakınmaları artıyor.