Yılın ilk 9 ayında 12 aylık ortalamaya göre Toptan Eşya Fiyatlarındaki ortalama artış yüzde 6.89 oranında.
Tüketici fiyatlarındaki artış ise 8.16 oranında.
Fakat gene 12 aylık ortalamaya göre tarım ürünlerindeki fiyat artışı yüzde 17.38 oranında. Bunun etkisinde tüketici fiyatlarındaki artış yüzde 9.43 oranında.
Açık anlatım ile üretici fiyatlarındaki artış henüz tüketicinin gıda fiyatlarına tam olarak yansımamış.
Fakat tüketicinin gıda fiyatlarındaki yüzde 9.43 oranındaki artış, ortalama (tüm) tüketici fiyatını yukarıya tırmandırıyor. Beklenenin üzerinde yüzde 8.16 oranında bir ortalama fiyat artışı ortaya çıkıyor.
Çünkü ülke genelinde toplam tüketim harcamalarında gıda harcamalarının payı (ağırlığı) yüzde 27.60 oranında.
Fiyat artışların beklenenin üzerine çıkınca bahane arayanlar , "gıda fiyatlarının artışına işaret ederler".
Gıda fiyatlarının artışının arkasındaki neden üzerinde durulmaz.
Gıda fiyatlarının artışının temel nedeni tarım ürünleri fiyatının hızla artmasıdır.
İyi de tarım ürünleri fiyatı neden artıyor? Durup dururken tarım ürünleri fiyatı artar mı?
Ya üretim yetersiz.
Ya da üretim girdilerinde anormal tırmanış var.
Tarım ürünleri fiyatını tırmandıran hem üretim yetersizliği hem de maliyet artışıdır.
Üzerinde durulması gereken budur. İleride çok ilginç bir öneri ortaya çıkabilir.
Denilebilir ki,
"Tarım ürünleri fiyatındaki tırmanış nedeniyle gıda fiyatları artıyor. Gıda fiyatları artınca enflasyon artıyor.
En iyisi, et örneğinde olduğu gibi diğer tarım ürünlerini de ithal edelim…"
Olur mu? Olur.
Tüketici fiyatları endeksinin değişimini izlerken, aylık ve yıllık değişimlerden öte, değişimin seyrini izlemek gerekir.
Bunun için değişim grafiklerine bakmakta yarar vardır.
Değişim grafiği 2010 Temmuz ayına kadar bir iniş gösterdi. Temmuzdan sonra Ağustos ve Eylül ayında devamlı bir çıkış eğilimi görülüyor. Tehlike budur. Çıkış eğiliminin ne zaman kırılacağını bilemiyoruz.
Normalde, hasat sonu bolluğunda fiyatların inişe geçmesi gerekirdi.
Tekrarda yarar var. Tarım ürünlerinde üretim yetersizliği ile maliyet artışı üzerinde durulmaz ise, gıda fiyatları artışı devam eder. Gıda fiyatları artışı enflasyonu yükseltir.