Ukrayna Herson’daki Nova Kakhovka barajının patlamasından sonra buğday fiyatları Şikago borsasında 236 doları gördü.
Maliyeti 7 lira olan buğday fiyatı; ekmek zammı gölgesinde “küresel piyasalardan oldukça yüksek, girdi maliyetlerine göre gayet düşük” 9.25 liradan açıklandı. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, “Türkiye Yüzyıl’ını bizler yazacağız, fedakâr, cefakar Türk çiftçisi yazacak” dedi.
Ülkenin ürettiği refahı başkalarına, cefayı ve fedakarlığı da “hasılada Avrupa’nın en büyüğü gelirde sonlarda olan çiftçisine misyon edinmek” oldukça manidar. İslamiyet “komşusu aç iken kendi tok yatan bizden değildir” der.
Toplumsal tokluğun, güvenliğin, sürdürülebilirliği üzerine incelikli bir yaklaşımın temeli olan anlayış, Sosyalist sistemin Şirinler köyündeki “doyma ve tembellik hakkı” felsefesiyle paralellik taşır. Kapitalist sistemin vergileri, gelişmişlerin sosyal maaşı hepsi yoksulluğu törpüleme üzerine düzenlemeler.
Sosyolog Niklas Luhman, “din ve iklim” konusunu ele alarak, dini inançların; iklim felaketiyle uyum sürecindeki insan davranışları üzerine etkileriyle ilgili yeni bir tartışma başlattı. Yıkımın eşiğine getirdiğimiz gezegende, gıda sistemi çökmek üzere; çözüme katkısı olabilecek her türden inanç referansı ve motivasyon değişimi tetikleyebilir.
IMF’e göre yoksul ülkelerin iklime uyum için harcadığı tarımsal destekler büyüme oranlarını yüzde 1 düşürecek. Geleneksel tarım sistemiyle gıda üretmeye devam edersek 2050 yılına kadar Hindistan’ın iki katı büyüklüğünde alana ihtiyacımız olacak, gezegenin sonu demek.
“El Nino” aşırı yağış ve kuraklıklarla tarımı, borsayı, emtia fiyatlarını özetle yaşamı tehdit ediyor. Yaşananlar, “yakın geleceğin” küçük bir provası. Merkez Bankası Başkanı Dr. Hafize Gaye Erkan’a göre El Nino’nun olası maliyeti 3 trilyon dolar. Tarım ve doğal afet sigortalarının kapsamı, zararları tazmin etmeye yetmeyecek duruma gelmek üzere. California’da sigorta şirketleri yeni ev sigortası satışını durdurdu.
2018’de Avrupa’da yaşanan kuraklık ve sellere yönelik sigorta ödemeleri aylar sürdü. Dünya Bankası tarım ekonomisti Tobias Baedeker’e göre “yoksul 51 ülke tarımı için harcanan 118 milyar dolar, tarımda verim artırıcı teknolojilere harcansa iklimle mücadele edilebilir.” İklimle mücadele edebilmek için tarlalarımızın, gıda fabrikalarımızın, zihnimizin restore edilmesi gerekiyor.
Hektaş Yönetim Kurulu Başkanı Levent Ortakçıer’in dediği gibi “tarımın geleceği tarlada değil bilimde.” Brezilya 36 milyon ton ürettiği soya fasulyesinde sentetik gübre yerine biyogübre kullanarak, 430 milyon ton karbon salınımını önledi.
Frontiers in Microbiology’da yayınlanan makaleye göre, bir hektarın gübre maliyeti 190 dolardan 10 dolara düşürülerek toplamda 10 milyar dolar tasarruf elde edildi. Tarım ve gıda felsefemizi değiştirmezsek, gezegen insan türüyle beraber yok olacak.
-Bu yemek nerede doğdu?
-Nasıl büyüdü?
-Ne yedi ne içti?
-Kaç adım attı?
-Hangi bedelleri ödetti?
-Bize verdiği hazza değdi mi?
-Yaşam maliyeti neydi? Sorularını sorup, cevaplarımızla geleceğin bir parçası olabiliriz. Ondan vazgeçebilir miyim/ neyle ikame edebilirim? Değişim ihtimali umut verici. Gelin değişen, dönüştüren imtiyazlılardan olalım.