Tahsili gecikmiş alacaklar, geçen yılın eylül ayından bu yılın mart ayına kadar geçen altı ayda yüzde 47 oranında artış gösterdi. Geçen yıl eylülde 11.6 milyar lira düzeyinde bulunan tahsili gecikmiş alacaklar, mart ayında 17.1 milyar liraya yükseldi.
Merkez Bankası'nın finansal istikrar raporunda yer alan verilere göre, mart ayında 17.1 milyar lira olan tahsili gecikmiş alacaklar, altı ayda 5.5 milyar lira arttı. Bu artışın 2.4 milyar lirası tahsil olanağı sınırlı kredilerden, 1.9 milyar lirası tahsili şüpheli kredilerden, 1.4 milyar lirası ise zarar niteliğindeki kredilerden kaynaklandı.
Kredilerin yıllık artış hızı yavaşlarken tahsili gecikmiş alacak (TGA) tutarının önemli ölçüde artması, TGA dönüşüm oranının yükselmesine yol açtı. Brüt tahsili gecikmiş alacak tutarının, brüt kredi hacmine oranı, TGA dönüşüm oranını veriyor. Buna göre, geçen yılın eylül ayında yüzde 3.1 olan TGA dönüşüm oranı, bu yıl nisanda yüzde 4.6'ya yükseldi.
Eylül 2008-Nisan 2009 döneminde bireysel kredilere ait TGA tutarı yüzde 62.8 artarak 5.9 milyar liraya, firma kredilerinin TGA tutarı ise yüzde 40.7 artarak 11.2 milyar liraya çıktı. TGA dönüşüm oranları ise nisan ayı itibariyle bireysel kredilerde yüzde 4.8, firma kredilerinde yüzde 4.5 düzeyinde gerçekleşti.
Kredi kartında TGA artıyor
Tüketici kredilerinde tahsili gecikmiş alacak dönüşüm oranı artmaya devam etti ve nisan ayı itibariyle yüzde 3.2'ye çıktı. Ancak, asıl dikkat çekici artış kredi kartlarında gözlendi. Merkez Bankası'nın değerlendirmesinde, Banka Kartları ve Kredi Kartları Yasası'nın çıkışından beri düşüş eğiliminde olan kredi kartı TGA dönüşüm oranının geçen yılın eylül ayından itibaren artmaya başladığı ve bu yıl nisanda yüzde 8.7'ye ulaştığı vurgulandı.
Geçen yılın eylül ayına göre TGA dönüşüm oranlarında en yüksek artış 3.5 puan ile taşıt kredilerinde yaşandı ve bu yıl nisanda söz konusu oran yüzde 8 olarak gerçekleşti. Konut ve ihtiyaç kredilerinin TGA dönüşüm oranları da sırasıyla yüzde 1.7 ve yüzde 4'e yükseldi.
KOBİ'ler daha çok etkileniyor
On ana sektörde firma kredilerinin tahsili gecikmiş alacağa dönüşüm oranı eylül ayında yüzde 3 düzeyinde bulunuyordu. Oran, 2008 yılı sonunda yüzde 3.4'e çıktı, bu yılın mart ayında ise yüzde 3.8 oldu.
KOBİ kredilerinin TGA dönüşüm oranı ise firma kredilerine göre daha hızlı artıyor. KOBİ kredilerindeki TGA dönüşüm oranı geçen yıl eylülde yüzde 4.1 düzeyinde bulunuyordu. Oran, bu yıl martta yüzde 5.9'a çıktı. Merkez Bankası bu durumu, "Krizin KOBİ'ler üzerindeki olumsuz etkisinin daha fazla olduğu görülmektedir" şeklinde yorumladı.
Firma kredilerinin sektörel bazda tahsili gecikmiş alacağa dönüşümünde oransal olarak ilk sırayı tekstil ve tekstil ürünleri sanayi alıyor. Bu sanayi dalında eylülde yüzde 9.8, geçen yıl sonunda yüzde 10.1 olan TGA dönüşüm oranı, bu yıl martta yüzde 11'e çıktı. On ana sektör içinde TGA dönüşüm oranının en hızlı arttığı sektör ise gıda oldu. Gıdada geçen yıl eylülde yüzde 3.2 olan oran, altı ay sonra bu yıl martta yüzde 4.8'e yükseldi.
Merkez Bankası, firma kredilerinde TGA'ya dönüşüm oranının artmasının, "elektrik gaz ve su kaynakları" sektörü dışındaki sektörlere yönelik kredilerdeki azalmadan kaynaklandığını vurguladı.
| Toplam Tahsili Gecikmiş Alacakların Dağılımı (Milyon TL) | |||||
| 2006 | 2007 | Eylül 08 | 2008 | Mart 09 | |
| Tahsil Olanağı Sınırlı Krediler ve Diğer Alacaklar | 1,210 | 1,441 | 2,044 | 3,305 | 4,363 |
| Tahsili Şüpheli Krediler ve Diğer Alacaklar | 879 | 1,814 | 2,543 | 3,078 | 4,361 |
| Zarar Niteliğindeki Krediler ve Diğer Alacaklar | 6,461 | 7,090 | 7,047 | 7,670 | 8,423 |
| Toplam Tahsili Gecikmiş Alacaklar | 8,550 | 10,345 | 11,633 | 14,053 | 17,147 |
| Firma Kredilerinin Sektörel Bazda TGA Dönüşüm Oranları (Yüzde) | |||||
| 2007 | Eylül 08 | 2008 | Mart 09 | ||
| 1-Tekstil ve Tekstil Ürünleri Sanayi | 11.7 | 9.8 | 10.1 | 11.0 | |
| 2- Tarım, Avcılık, Ormancılık | 3.2 | 3.7 | 4.2 | 5.1 | |
| 3- Toptan ve Perakende Ticaret | 3.3 | 3.3 | 4.0 | 4.8 | |
| 4- Gıda, Meşrubat ve Tütün San. | 4.7 | 3.2 | 4.4 | 4.8 | |
| 5- Otel ve Restoranlar (Turizm) | 2.4 | 2.5 | 2.6 | 2.7 | |
| 6- İnşaat | 2.4 | 2.3 | 2.6 | 3.2 | |
| 7- Makine ve Teçhizat San. | 2.1 | 1.7 | 2.1 | 2.5 | |
| 8- Taşımacılık, Depolama ve Haberleşme | 1.2 | 1.4 | 1.7 | 2.0 | |
| 9- Metal Ana San ve İşlenmiş Mad. Ürt. | 1.1 | 0.9 | 1.2 | 1.8 | |
| 10- Elektrik Gaz ve Su Kaynakları | 0.1 | 0.1 | 0.1 | 0.1 | |
| On Sektör Toplamı | 3.2 | 3.0 | 3.4 | 3.8 |