Strateji konusunda şirketler ile çalışmalar yapıyorum. Hep birlikte epey zorlanıyoruz. Üç sebebi var. Birincisi, strateji konusu çok muğlak bir konu. Soyut kalıyor. Verimlilik, kapasite veya kalite dediğimizde konunun ne olduğunu net olarak anlıyoruz ancak strateji dediğimizde, olay herkesin bildiğine, tecrübesine göre değişiyor.
Çoğunlukla da yanlış şeylere strateji diyoruz. İkincisi, strateji dediğimiz olayı nasıl geliştirip, nasıl uygulayacağımıza dair bir fikrimiz yok. Bir model, metot eksikliği dikkat çekiyor. Üçüncüsü, doğru ele alınsa da patronlar ve tepe yönetimin kafasında şekillenip, organizasyonun bütününü katmadan, gizli ve gizemli şekilde hayata geçirilmeye çalışılıyor. Bu da işin icrasını zorlaştırıyor.
Strateji, şirketinizin geleceğini şekillendirmek için gerekli tüm kaynak ve eylemlerin gelecekteki hedeflere yönelik olarak odaklandırılmasıdır diyebiliriz. Bir anlamda şirketinizin belirli bir amaca ulaşmak için yaptığı bilinçli seçimlerin bütünüdür. Ne yapmak gerektiği kadar ne yapmamak gerektiğini bilmektir. Bu seçimler günlük ya da kısa vadeli kazançlar için değil, uzun vadeli başarının inşası için yapılır. Kısaca strateji, organizasyonun nereye gitmek istediğini ve oraya nasıl ulaşacağını tanımlar.
Strateji, sadece bir dizi eylem planından daha fazlasıdır. Strateji, bir organizasyonun tüm fonksiyonlarını birleştirir ve onları tek bir amaç etrafında toplar. Bu bütünsel yaklaşım, organizasyonun her seviyesinde, tüm kaynakların ve kabiliyetlerin aynı hedef doğrultusunda çalışmasını sağlar.
Strateji çoğu zaman hedefler ile karıştırılır. Strateji hedefler ya da KPI’lar belirlemek değildir. Strateji bir vizyon bildirisi de değildir. ‘Stratejimiz en iyi olmak’ ya da ‘Sektörde lider olacağız’ gibi belirsiz ifadeler de değildir. Bu tür ifadeler ancak temennidir.
Bir diğer yaygın hata da stratejiyi planlama ve operasyonel taktiklerle karıştırmaktır. Bir işletmenin yıllık planı, bütçesi, operasyonel planları ya da pazarlama kampanyası da strateji değildir. Bunlar, stratejinin uygulanması için gereklidir, ancak stratejinin kendisi değildir. Strateji, bu planların ötesinde, hangi oyun sahasında oynanacağına ve nasıl kazanılacağına dair büyük resmi çizer. Gerçek strateji, taktikleri belirler; taktikler stratejiyi belirlemez.
Son olarak, strateji yalnızca rekabet avantajı sağlamaktan ibaret değildir. Strateji, sadece rakipleri alt etmeyi amaçlamaz; aynı zamanda organizasyonun kendi içinde güçlü ve sürdürülebilir bir konum oluşturmasını sağlar. Örneğin, sadece fiyat kırarak pazar payı kazanmak bir strateji değildir. Bu, kısa vadeli bir taktiktir ve uzun vadede zarar verici olabilir. Strateji, rekabetin ötesine geçip, organizasyonun bütünsel başarısını sağlayacak yapıları inşa etmeye odaklanır.
Stratejinin yanlış anlaşılmasının dışında ikinci sorun, nasıl geliştirileceğinin ve uygulanacağının bilinmemesidir demiştim. Sahi kendimize uygun stratejileri nasıl belirleyebiliriz?
Strateji geliştirmede, faydalanabileceğimiz bize özel model ve yöntemler var mı? Otellere kapanıp, yönetim guruları eşliğinde iki günde strateji geliştirdiğini düşünen, sonrasında hüsrana uğrayan dostlarıma iyi haberlerim var; evet bu konuda elimizde iyi modeller var. İyi yöntemler var. Ama bu yolda yürümek ciddi kararlılık, çaba ve zaman gerektirecek. Strateji sizin en önemli işiniz ve bu iş özel ilgi istiyor. Diğer bir iyi haber ise bu iş aslında çok keyifli. Doğru yaparsak, hakkını verirsek sonunda kârlı da! Tüm organizasyonu işin içine katan bu tür çalışmalar şirkette bir aidiyet, bir ortak bilinç de yaratıyor.
Bu konuda sohbete, haftaya kaldığımız yerden devam edeceğiz.