Öncelikle her bileği büken A Milli Kadın Voleybol Takımımızı tebrik ederek başlayalım. Ekranlara yansıyan salondaki davul ve zurna sesi Erik Dalı ile düğünümüz olduğunun habercisiydi adeta.
Pek bilinmez. Mezunu olduğum Moda’daki Saint Joseph Fransız (Erkek) Lisesi takım oyunlarında ülkemize ilk şampiyonluğu, yine voleybolda, Dünya Liselerarası Şampiyonasında, 1976’da Hollanda’dan getirdi. Yine Saint Joseph (SJ) mezunlarından oluşan Kadıköy Spor Kulübü, iki SJ’li mezun ile Anadolu Efes’e dönüşmüş ve ülkemize basketbolda ilk uluslararası kupaları getiren olmuştur. Saint Joseph Lisesi mezun ve öğrencileri yine Fenerbahçe, Beşiktaş Spor Kulüplerinin kuruluşunda yer almıştır.
Bu vesile ile elim bir kazada kaybettiğimiz milli kayakçımız, kız kardeşimiz Aslı Nemutlu’yu da anmış olalım. Gelelim enflasyona. Dezenflasyonist süreçten hiperenflasyona doğru, mayıs sonrasında kur, dış ticaret açığı, faiz, enflasyon, büyüme verilerinde beklentinin ters yönünde, bir gerçekleşme görülüyor.
Geçtiğimiz hafta KKM TCMB’ye yük yaratır, yaratmaz ve muhasebesi üzerine sosyal medyada sıkça paylaşımlar oldu. TCMB gelir tablosundaki diğer kalemi üzerinden, iktisat bilimi kurallarına uyulmadığı yönünde yine eski politika tercihi eleştirildi. Fed bir yıl içinde politika faizini sıfırdan 6’ya doğru yaklaştırınca, ilk çeyrek gelir tablosunda 910 milyar dolar tahvil birikmiş zarar oluştu.
Henüz ikinci çeyreği görmedik. Bu rakam sermayesinin ve net rezervlerinin neredeyse 25 katı, brüt rezervlerinin 7 katı ve bilançosunun onda birine yakın. Aktiflerinin yüzde 95’i ABD hazinesi (garantili) kâğıt. Rekor bütçe açıklarını Fed yani dolar yatırımcıları fonluyor aslında. İsviçre, İngiltere merkez bankaları gibi rezerv para sahiplerinin rekor zararlarını da hatırlatmak lazım.
Bu arada o bilançoyu oluşturan ‘Helikopter Ben’ yani Ben Şalom Bernanke 2022’de Nobel ödülünü banka krizleri makalesi ile aldı ama o Fed bilançosu sadece bu sene 3 büyük banka batırdı ABD’de. Şimdi Fed’in ortodoks para politikası ile kendisinin ve dünyanın geldiği bu durum iktisat bilimi kurallarında ne ifade eder okurlara bırakalım. Enflasyonu düştü mü peki. Onu burada daha önce çok açıkladık. Doğru terminoloji aslında şu olmalı. Ortada bir para politikası tercihi var, dolayısı ile de iki ihtimalli sonucu.
Enflasyon ve faiz demişken. US Bureau of Labor Statistics Haziran 2023 istihdam verisini yaklaşık yüzde 50 aşağıya revize etti. Yazı ile yüzde elli düzeltme geldi. Haziran ayında beklentilerin üzerinde 209 bin gelen veri 110 bin olarak revize edildi. Son Phillips Eğrisi bükücüsü olarak tarihe geçtiler. Malum Fed FOMC kararlarında ilk sırada işsizlik verisini öne alıyor. Yüzde 50 istatistiki sapma ne demek.
Faiz kararında yarı yarıya yanılmak, dünyadaki dolar yatırımcısına veya borçlusuna yüzde 50 etki etmek demek. Ancak Türkiye’de bir tek bu köşede Dünya’da(n) haberiniz oluyor bu durumdan. KKM’ye dönersek, 21 Aralık öncesinde 16’dan 14’e son iki tane 100 baz puanlık indirim olmamalı demiştim. Ben Şalom Bernanke vd. 2004 makalesinde 1970’lere atıfla arz (enerji) enflasyonunda kısa vadeli faiz oranlarına dokunmayın yazmışlardı.
KKM yokken ilk defa yine kanallarda süper bonoyu önermiştim. Şimdi başka bir öneri getiriyorum. KKM’nin kur farkının kademeli olarak bankalara bırakılması ile birçok başlık hızla çözülecektir. Faize zaten bankalar katlanıyor. Kur farkına da katlanabilirler. Dual Currency Deposit zaten bir dönem sıkça yapıyorlardı. Bu DTH’taki son hareketi de çözer. Hem kurun seviyesini, hem enflasyonu, hem bütçe, bilanço tartışmalarını sona erdirebilir. Çin’e dönersek. Emlak krizinde, batıyor, daralıyor deniliyor.
Halen uzaydan görülen tek insan yapımı Çin Seddini unutmamak lazım. Bir yıl gibi bir sürede 500 milyar dolar ABD tahvili satışı, Taiwan, BRICS+ bir rövanşı olmak zorunda. Keza ABD ulusal petrol rezervleri tarihi dipte. Çin de daralıyorsa bu petrolü kim alıyor veya arzı kim neden niye kısıyor. Brent petrol nasıl yukarıya gitmeye devam ediyor. Son olarak ABD’de 2019 Eylül bankalararası repo krizi gibi bir sürece gidiyor olabiliriz. Ters repo miktarı, kredi zararları versus banka sermayeleri, şirket kredi faizleri artışı, tahvillerden kaçış. Bir faiz artışına bakar.