Seçimden bir gün önce, 31 Ekim Cumartesi günü öğleden sonrası... Siyasi partiler ve adaylar artık son kozlarını oynuyorlar. Ankara’nın Çankaya ilçesinde en büyük ve kalabalık caddelerden biri, Esat Caddesi. Bir parti otobüsü geçiyor, etrafı çok rahatsız etmek istemedikleri de belli, düşük sesle parti şarkısı çalınıyor. Otobüsün önünde ayakta biri duruyor; kravatı, takım elbisesiyle belli ki bir milletvekili adayı, yanında da bir kadın, muhtemeldir ki eşi. Vatandaşa gülücükler dağıtarak el sallıyorlar. Ancak ortada bir terslik var. Onlar durmaksızın el sallamaktalar, ama karşılık veren tek bir kişi bile yok. Geçtik seçmen yaşında olanları, bir çocuk bile bu el sallamaya karşılık vermiyor. Otobüs yavaş yavaş uzaklaşıyor yanımdan, bakmamaya da özen gösteriyorum, sanki otobüstekilerle göz göze gelirsek, “Niye karşılık vermediniz” diye sitem edeceklermiş gibi hissediyorum nedense.
Peki 1 Kasım seçimine olan ilgisizliği mi gösteriyor vatandaştaki bu tepkisizlik, umursamazlık. Hiç ilgisi yok. Otobüsün geçtiği ilçe sosyal demokrasinin kalesi Çankaya olduğu halde, otobüs de sosyal demokrat bir partiye ait olduğu halde bu ilgisizliğin nedeni ne peki? Neden şu; o partinin seçimde hiç mi hiç şansı yok, barajı aşması, milletvekili çıkarması lotoda 6 tutturmaktan daha küçük olasılık. Bu yüzden de vatandaş “Siz ne diye dolaşıyorsunuz” havasında yalnızca izlemekle yetiniyor, hatta izlemenin ötesinde sanki öyle bir otobüs geçmiyormuş gibi davranıyor.
Bu motivasyonun kaynağı ne?
Bu yazı kaleme alındığında 1 Kasım seçimlerinin sonucuna ilişkin en ufak bir bilgi yoktu, daha sandıklar kapanmamıştı bile. Ama ortaya çıkacak tablo üş aşağı beş yukarı belli gibi. Çok büyük sürpriz olmazsa, yine dört partili bir Meclis oluşacak.
Seçime 16 parti girdi, yani demek ki 12 parti Meclis dışında kalacak. Bu 12 parti arasında, yüzde 10 barajına kıl payı takılacak ve bundan dolayı hayıfl anacak olan bile yok.
İşte 7 Haziran seçiminin sonuçları ortada. Beşinci sıradaki partinin oy oranı yüzde 2.06 düzeyinde. Zaten 7 Haziran’da yüzde 1’in üstünde oyu olan parti sayısı yalnızca 5. Bir önceki seçim sonuçlarına bakıyoruz, yalnızca 5 bin 711 oy alan parti var. Barajı geçmek için bu sayının 808 kat üstüne çıkmak gerekiyor.
7 Haziran’da seçime katılan 15 partinin her biri yüzde 1’den az oy alabilmiş. Ama bu 15 partinin ortalama o, oranları yüzde 0.11 düzeyinde kalmış.
Belli ki dünkü seçimde de tablo hemen hemen aynı. Merak etmemek mümkün değil, bu nasıl bir siyasetçilik oyunu ki, insanlar nasıl motive olabiliyorlar ki görünürde hiçbir kazançları olmayacağı halde, seçimden galip çıkamayacaklarını bildikleri halde bu oyundan vazgeçemiyorlar.
Seçimde barajı aşacağı kesin olan partilerde seçilemeyecek sıradaki milletvekili adaylarının çabası anlaşılabilir tabii ki. Onlar, milletvekili olamasalar bile, partileri iktidara geldiğinde başka bir makam sahibi olabilirler. Ama ya diğer partilerin adayları?
Yüzde 3’ün altına para da yok
Küçük partilerin adaylarına, belli ki “milletvekili adayı olma” hazzı yetiyor. Çünkü aday olmanın parasal bir getirisi yok. Hatta, getiri bir yana cepten para harcamak söz konusu, hem de hatırı sayılır miktarda bir para.
Hazine yardımından, bir önceki seçimde yüzde 3’ün üstünde oy alan partiler yararlanabiliyor. Ancak, Hazine yardımı yılda bir kez yapılabildiği için, bu yıl 1 Kasım seçiminde hiçbir parti bu yardımdan yararlanamadı.
HDP, Hazine yardımından hiç yararlanamadı. Önceki seçimlere bağımsız adaylarla katılan HDP, seçimlerde parti olarak yer almadığı için yüzde 3’ü aşmış olmakla birlikte bu yıl 7 Haziran öncesinde yardım almaya hak kazanamadı.
İlk dört dışında kalan partilerin durumu ise ortada. Bu partilerin hiçbiri yüzde 3’ün üstünde oya erişemedikleri için Hazine yardımı söz konusu değil.
Ortada parasal bir çıkar yok, belli ki biraz önce belirttiğimiz gibi aday olmanın hazzı var, anlaşılan o da yetiyor.
Şimdi bunun adı siyasetçilik oyunu değilse nedir? Üstelik, bir kazanç elde edemeyeceğini bile bile sürdürülen bir oyun...