Türkiye ekonomisi için özel sektörün önemi büyük. Hele tercih edilen ekonomi politikasından ötürü kamunun mal ve hizmet üretiminden çekilmiş ve halen çekiliyor olması, özel sektörün önemini daha da artırıyor. Özel sektörün ne yapacağı da belli, daha çok üretmek durumunda.
Yapılması gerekenleri sıralarsak; özel sektör daha çok üretim için yatırım yapacak, daha çok yatırım için gerekiyorsa yeni şirketler kuracak. Üretime kadar uzanacak zincirin ilk halkası yatırım eğiliminin ortaya çıkması, bunun için de bir organizasyona girişilmesi, yani şirketleşmeye gidilmesi. Dolayısıyla, ekonomide büyümenin, gelişmenin ilk adımı bir anlamda şirketleşmedeki durum.
Türkiye İstatistik Kurumu verileri, Türk özel sektörünün küresel krizle birlikte adeta kabuğuna çekildiğini ve şirket kurmaya pek de sıcak bakmadığını, bundan kaçındığını ortaya koyuyor. Geçen yılın ilk çeyreğinde 15 bin 751 olan kurulan şirket sayısı bu yıl 10 bin 925’te kaldı. Yani yüzde 30.6’lık bir azalma var. Kapanan şirketlerin sayısı ise değişmedi. Geçen yıl 3 bin 141, bu yıl 3 bin 139 şirket kapandı. Buna göre, geçen yılın ilk çeyreğinde kapanan her 100 şirkete karşılık 501 şirket kurulmuşken, bu yıl sayı 348’e indi. Kapanan her 100 şirkete karşılık geçen yılın tümünde kurulan şirket sayısı ise 511 olmuştu.
Rakamlar çok açık biçimde şirketleşme eğiliminde belirgin bir gerileme yaşandığını gösteriyor. Gerek dünya, gerek Türkiye ekonomisindeki belirsizlik, özel sektörü şirket kurmaktan alıkoyuyor, bu durum da yatırımların hız kesmesine yol açıyor. Herkes, önünü görmeye çalışıyor. İçinde bulunulan dönem, sanki karanlık bir dönem ve el yordamıyla yön bulmaya çalışılıyor. Bu dönemde şirket kurup yeni yatırımlara girişmek için ya çok iyi ve gelecek vaat eden bir alan bulmak gerekiyor ya da fazlasıyla cesur olmak.
Yılın ilk çeyreğinde kurulan 10 bin 925 şirketin 3 bin 949’u İstanbul’da faaliyet gösterecek. İstanbul’da bu dönemde 1.529 şirket de kapandı. Ankara’da 1.181 şirket kurulurken 321 şirket kapanmak durumunda kaldı. İzmir’de 709 kurulana karşılık 258 şirket kapısına kilit vurdu. Üç büyük il dışında kalan illerde ise 5 bin 81 şirket kuruldu, 1.031 şirket kapandı.
Kurulan 10 bin 925 şirketin faaliyet kollarına dağılımında ilk sırayı 3 bin 492 şirketle toptan ve perakende ticaret, motorlu taşıt, motosiklet, kişisel ve ev eşyalarının onarımı alıyor. İkinci sırada 1.988 şirketle imalat, üçüncü sırada 1.421 şirketle gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri bulunuyor. İnşaat sektörü de kurulan 1.414 şirketle dördüncü sırada.
Ticaret unvanlı işyerlerinden kapananlara ilişkin verileri sağlıklı bir şekilde kıyaslama olanağı ise yok. Görünürdeki verilere göre ticaret unvanlı işyerlerinde kapananların sayısı yüzde 43 azalarak 14 binden 8 bine indi. Açılan ticaret unvanlı işyerlerinin sayısı ise yüzde 12’lik düşüşle 13 bin 961’den 12 bin 302’ye geriledi.
Bu yılın ilk çeyreğinde ticaret unvanlı 1.398 işyeri, ticari faaliyetleri olmadığı belirlendiği için resen kapatıldı. Geçen yılın aynı döneminde de resen kapatılan çok sayıda işyeri bulunuyordu, ancak bunların sayılarını bilmiyoruz. Bu yüzden, yani geçen yılın ilk çeyreğinde kaç işyerinin resen kapatıldığına ilişkin veri olmadığı için, kapatılanları aynı baza getirerek kıyaslama olanağı bulunmuyor.
Geçen yıl resen kapatılan işyerlerine ilişkin veriler detaylı olarak açıklanmaya yıl ortasında başlandı. Dolayısıyla, ticaret unvanlı işyerlerinde kapananlar açısından geçen yılla sağlıklı bir kıyaslama yapabilmek için yıl ortasını beklemek gerekiyor.