Siyasi partilerin kesin aday listelerinde ortaya çıkan eğitim ve meslek profillerini incelemeye devam ediyoruz. Partilerin kesin aday listelerinin eğitim düzeyi ve mesleklere dağılımının ardından son olarak 2002'den bu yana son dört seçimde üç büyük partinin aday profillerinin nasıl değiştiğini inceledik. Parti adaylarının sınıflar, sosyal kesimler, meslekler arasında nasıl dağıldığı hem partilerin bu kesimlere olan yaklaşımını, hem de söz konusu kesimlerin partilere yaklaşımını yansıtıyor.
550 kişilik aday listelerinin dağılımı bir fikir veriyor. Ancak listelere bir de seçilebilir yerlerden gösterilen adayların dağılımı açısından bakmakta yarar var. Hatta bu değerlendirme 550 adayın dağılımının verdiği fikirden daha önemli değerlendirmeler yapmamıza olanak verebilir.
Tabloda üç büyük partinin temel meslek dallarında gösterdikleri toplam aday sayılarının yanı sıra seçim çevrelerinde ilk sıraya koydukları adayların meslek dağılımını görüyorsunuz. Her partide üçüncü sütunda ise kazanma şansı daha yüksek sıralarda yer alan adayların dağılımı var. Partilerin sıralamasında, seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısının üçte biri içinde yer alan adayları şanslı olarak kabul ettik. Örneğin 5 milletvekiline kadar olan seçim çevrelerinde sadece ilk sırayı şanslı kabul ederken 6-8 milletvekili çıkaracak yerler için ilk iki sırayı şanslı kabul ettik.
Bu gözle baktığımızda AKP adayları arasında öğretmen, işletme yöneticisi, serbest meslek ve akademisyenlere verilen ağırlıkların önemli ölçüde farklılaştığını görüyoruz. Örneğin serbest meslek sahipleri, AKP'nin 550 adayı içinde yüzde 8.18 ile en büyük ağırlığa sahip meslek dalları arasında yer alıyor. Buna karşın ilk sıraya yerleştirilen 85 AKP arayı arasında serbest meslek sahiplerinin payı yüzde 5.88'e düşüyor. Seçilme şansı olan yerlerden aday gösterilen serbest meslek sahiplerinin oranı ise yüzde 3.83'e iniyor. Serbest meslekten gelen 45 AKP adayının sadece 7'si şansı yüksek sıralarda yer alıyor. İşletme yöneticilerinin durumu da buna benziyor. Toplam AKP adaylarının yüzde 11.82'si işletme yöneticisi olmasına karşın, şanslı sıralardakilerin oranı yüzde 8.20 düzeyinde.
Buna karşın AKP adayları arasında yüzde 16.91 payla hukukçulardan sonra ikinci sırada yer alan öğretmenlerin durumu tam tersi. Öğretmenlerin ön sıralardaki ağırlığı toplamdaki ağırlıklarının da üzerine çıkıyor. İlk sıraya yerleştirilen öğretmen adayların toplam içindeki payı yüzde 18.82'ye çıkıyor. Seçilme şansı yüksek yerlerdeki öğretmen adayların payı ise yüzde 18.03. Toplam AKP adayları içinde yüzde 7.09 payı olan akademisyenlerin ilk sıradaki adaylar arasındaki payı yüzde 14.12'ye çıkıyor.
CHP'de de şanslı sıralardaki iş adamı, öğretmen, hukukçu adayların payı toplamdaki paylarına göre yükseliyor. Buna karşın şanslı sıralardan aday gösterilen serbest meslek, emekli ve emekçi adayların payı toplamdaki paylarına göre daha düşük.
MHP'de şanslı sıralara yerleştirilen kamu görevlileri, akademisyenler ve ekonomistlerin oranı, genel toplamdaki paylarından daha yüksek. Buna karşın şanslı sıralara yerleştirilen öğretmenler, hukukçular ve serbest meslek sahiplerinin payı, toplam adaylar içinde sahip oldukları paydan daha düşük.