EKO ANALİZ / Alaattin Aktaş ala.aktaş@gmail.com Sanayici, 2001 krizi sonrası dönemin en sıkıntılı, en karamsar günlerini yaşıyor. Merkez Bankası'nın iktisadi yönelim anketine göre, geçen mart, 2001 krizi sürecinden sonraki dönemin en kötü ayı oldu. Anketin can alıcı sorusu olan ve adeta sanayicinin genel tavrını ortaya koyan "sanayi dalınızdaki genel gidişat konusunda bir ay önceye kıyasla görüşünüz nedir" sorusuna verilen "iyimser, kötümser" yanıtları arasındaki fark, 2001 krizi sürecinden sonra ilk kez böylesine büyük negatif değer aldı. Mart ayında, bir ay önceye göre iyimser olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 8.1'de kalırken, kötümser olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 36.4'e yükseldi. Böylece, iyimser-kötümser farkı yüzde 28.3 düzeyine çıktı. Sanayicilerin yüzde 55.5'i ise genel gidişatın bir ay önceye göre aynı olduğu yönünde görüş bildirdi. 2001 krizi, toplumun tüm kesimleri gibi sanayicileri de adeta yıkıma uğratmış, gidişatla ilgili kötümserlik tavana vurmuştu. İyimser-kötümser farkı 2001 yılının ocak ayında yüzde 29.1, şubat ayında yüzde 50.3 olmuş, martta yüzde 64.3'le rekor kırılmıştı. Nisan ayındaki fark ise yüzde 40.7 olmuştu. İşte 2001 krizinde ortaya çıkan bu oranlardan sonraki dönemin en olumsuz tablosu, bu yıl mart ayında yaşandı ve iyimser-kötümser farkı yüzde 28.3'ü buldu. Bir başka ifadeyle, 2001 yılının nisan ayından bu yılın mart ayına kadar geçen 83 ayın, yaklaşık yedi yılın en kötü dönemi yaşandı. Sorun, yalnızca genel gidişata ilişkin değerlendirmeyle kendini gösteriyor da değil. Gelecek üç aylık dönemde kısa vadeli TL kredi faiz oranı azalacak diyenler, artacak diyenlere sekiz aydır adeta fark atıyorken, martta tablo tersine dönmüş. Gelecek üç ayda birim maliyetlerin artacağı yönünde görüş bildirenlerle, azalacağı görüşünü taşıyanların arasındaki fark iyice açılmış. Sanayicilerin gelecek üç aydaki iç piyasa satış fiyatı beklentisi giderek artmış, fiyatların azalacağını bekleyenlerin oranı ise gerilemiş. Merkez Bankası anketine göre, sanayici rekabet gücünü giderek yitirdiğini belirtmiş; hem iç piyasada, hem AB ve AB dışındaki dış piyasalarda. Son üç ayda yurtiçindeki rekabet gücünün iyileştiğini söyleyenlerle, kötüleştiğini söyleyenler arasında iyileşti diyenler lehine olan fark giderek azalmış ve 2007 yılının ilk çeyreğinde yüzde 14.5 olan bu fark, bu yıl aynı dönemde yüzde 2.2'ye inmiş. Son üç ayda AB'deki rekabet gücüne ilişkin olarak iyileşti-kötüleşti diyenler arasında kötüleşti diyenler lehine olan fark yüzde 0.3'ten yüzde 14.9'a yükselmiş. AB dışındaki piyasalardaki rekabet gücü için yöneltilen sorulara verilen yanıtlarda 2007'nin ilk çeyreğinde iyileşti diyenler lehine yüzde 2.1 olan fark ise, bu yıl ilk çeyrekte bu kez kötüleşti diyenler lehine yüzde 16 olarak gerçekleşmiş. Merkez Bankası, iktisadi yönelim anketi için bin 500 dolayında sanayiciden görüş soruyor. Mart ayında bin 565 sanayiciye soru formu gönderilmiş ve bunların bin 263'ünden yanıt alınmış. Yani yukarıda özetlemeye çalıştığımız tablo, bin 263 sanayicinin görüşüyle oluşturulmuş durumda. Anket yanıtlarının, ilgili ayın ilk yarısında alındığını da belirtelim. Yani mart ayı tablosunda, ayın 14'ünde AKP'nin kapatılması istemiyle açılan davanın etkisi neredeyse hiç yok. Nisan verilerinde bu davanın etkisini görür müyüz, bilinmez. Ayrıca, nisanda tablo daha da kötüleşirse, bu durum davadan mı kaynaklanıyor, yoksa uluslararası konjonktürdeki bozulma mı daha fazla etki yapıyor, doğrusu onu kestirmek de olanaksız.