Merkez Bankası, reel kesim güven endeksini oluştururken sanayicilere onlarca soru yöneltiyor. Bu sorulara verilen yanıtlarla da reel kesim güven endeksi ortaya çıkıyor. Söz konusu endeks, son bir yıldır neredeyse yatay seyrediyor. Endeks, son bir yılda en düşük 101.4'e inmiş, en yüksek 113.3'e yükselmiş. Bu bir yılın ortalaması 107.4, son ay olan ekimdeki düzey de 106.9. Yani çok belirgin olarak yataya yakın bir eğilim söz konusu.
Ancak, sanayicilere yöneltilen onlarca soru içinde biri var ki; genel yaklaşımı, beklentileri, umut ya da kaygıları içinde barındırıyor. Merkez Bankası, sanayicilere "Sanayi dalınızdaki genel gidişat konusunda bir ay önceye kıyasla görüşünüz nedir" diye soruyor. Yanıtlar; "daha iyimser, aynı, kötümser" şeklinde veriliyor. Daha iyimserlerle daha kötümserlerin farkı da denge düzeyini gösteriyor.
İşte bu denge düzeyi, mayıstan bu yana yönünü aşağı çevirmiş durumda. Her ne kadar yılın ilk aylarına göre çok iyi bir durumda bulunuluyorsa da, gidişat pek iyi değil.
Bu yıl içinde denge rakamı marttan bu yana ilk kez negatife döndü. Ocakta negatif 20.3 olan denge, daha sonraki iki ay yine negatif olmakla birlikte küçülme eğilimi içine girdi. Şubat negatif 16.2, mart yine negatif 9.2 ile geçildi. Nisanla birlikte sanayici genel gidişatı olumlu görmeye, daha iyimser bir yaklaşım sergilemeye başladı ve denge söz konusu ay 7'ye çıktı. İyimserlik mayısta biraz daha arttı ve denge rakamı 9.3 oldu.
Ancak devamı gelmedi. Mayıstaki 9.3, ilk on ayın en yüksek rakamı olarak kaldı. Sanayi dalındaki genel gidişatla ilgili iyimser- kötümser farkını gösteren düzey, mayıstan sonra belirgin bir şekilde azalmaya başladı. Mayıstan sonraki dönemin tek istisnası, ağustostaki küçük artış oldu. Ama bu artış, genel eğilimde küçük bir dalgalanma olmaktan öteye geçemedi.
İyimser-kötümser farkı eylülde 0.8'e kadar geriledi; yani geleceğe iyimser bakanlarla kötümser bakanlar neredeyse eşitlendi.
Ekimde negatife dönüldü
Sanayicinin bu yılki iyimserliği mayısta zirve yaptıktan sonra azalmaya başladı ve sonunda ekim ayında negatif bir düzeyle karşı karşıya kalındı. Ekim ayında, sanayicilerin yüzde 10.8'i, sanayi dallarındaki genel gidişat hakkında bir ay önceye göre daha iyimser, yüzde 14.2'si ise daha kötümser olduklarını belirttiler. Yüzde 75'lik kesim ise, durumun aynı olduğunu ifade etti. Kötümserlerin iyimserleri aşmasıyla da, denge rakamı 3.4 ile negatife dönmüş oldu.
Ekimde, marttan bu yana olan dönemin en olumsuz değerleri oluştu. Son yedi ayın en az iyimseri, en az "Durum aynı" diyeni ve en çok kötümseri ekimde ortaya çıktı. Yani iyimser ve durumu aynı görenlerin bir bölümü saf değiştirip, kötümserlerin yanına geçti.
Bu, gidişatın olumsuz görüldüğünün rakama dökülmüş hali. Hem de, herhangi bir kuruluşun yaptığı bir anketin ya da benzeri bir çalışmanın sonucu değil. Merkez Bankası'nın bir çalışmasından söz ediyoruz.
Mevcut tablo, reel kesimin, yani sanayicinin en azından kendi durumunu pek parlak görmediğini ortaya koyuyor. Eğilim yılın son aylarında değişir, kasım ve aralıkta ve sonrasında yeniden olumlu düşünenler, iyimserler çoğalır mı bilinmez.
Sanayici bir mesaj veriyor, vermeye çalışıyor da, almak isteyen olur mu, o ise hiç bilinmez...