Türkiye, bu yıl da, klasik hale gelen büyüme hedefiyle, yüzde 4’le yola çıktı çıkmasına ama, bu oranı yakalamanın mümkün olamayacağı hemen herkes tarafından kabul ediliyor. En başta hükümet yetkilileri bile, bu oranın az da olsa altında kalınacağı görüşündeler. Aynı şekilde Dünya Bankası gibi, IMF gibi kuruluşlar da gün geçmiyor ki Türkiye’nin büyüme hızı hedefini aşağı yönlü revize etmesinler. Her ne kadar hükümet, “Yüzde 4’ün biraz altı” diyorsa da, genel kabul gören görüş, yüzde 3’e ulaşılamayacağı yönünde.
Büyüme hızında belirleyici rol oynayan sanayi üretiminde ilk çeyreğin verileri dün açıklandı. Bu veriler elimizde olduğuna göre bunlardan yola çıkarak bir değerlendirme yapmakta yarar var.
TÜİK’in dün açıkladığı verilere göre, herhangi bir arındırma işlemine konu olmamış sanayi üretimi, geçen yılın aynı ayına kıyasla ocakta yüzde 7.1, şubatta yüzde 4.6 arttıktan sonra martta da yüzde 4.2’lik artış gösterdi. Böylece ilk çeyrekteki ortalama artış yüzde 5.3 olarak gerçekleşti. İlk çeyrek artışının geçen yıl yüzde 1.3, 2012 yılında yüzde 3.9 olduğunu hatırlatalım. Yani özellikle geçen yılki performansa göre çok belirgin bir artış söz konusu. Bu durum, hiç kuşku yok ki GSYH artışına yansıyacak.
TÜİK’in açıkladığı sanayi üretimi endeksi ve bu endeksteki artış ya da azalışla, yine TÜİK’in açıkladığı GSYH ve kapsamında yer alan sanayi üretimi değişimi arasında doğal olarak bir paralellik var. Oranlar bire bir aynı değilse de, birbirine yakın oluşuyor. Dolayısıyla, sanayi üretiminde ilk çeyrekte ortaya çıkan yüzde 5.3’lük hiç de küçümsenmeyecek düzeydeki bu artış, GSYH’nin yaklaşık dörtte birini oluşturan sanayi sektörünün benzer bir artış göstereceğinin habercisi.
GSYH kapsamındaki sanayi sektöründe, geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 1.4 artış olmuş (TÜİK’in açıkladığı sanayi üretimi değişimi yüzde 1.3’tü), toplam GSYH artışı ise yüzde 2.9 düzeyinde oluşmuştu.
2012’de ise TÜİK’in açıkladığı sanayi üretimi artışı yüzde 3.9’u bulurken, GSYH kapsamındaki sanayide yüzde 3.1 artış gerçekleşmiş, toplam GSYH artışı da aynı düzeyde, yani yüzde 3.1 olmuştu.
İlk çeyrek yüzde 4’ü aşabilir
Geçen yıllarda sanayi üretiminden GSYH kapsamındaki sanayi üretimine olan yansıma ve bunun da toplam GSYH’ye olan etkisi dikkate alındığında, bu yılın ilk çeyreğindeki yüzde 5.3’lük oran büyümeye ilişkin umutları artırıyor. Sanayi üretimindeki yüzde 5.3’lük ilk çeyrek artışından yola çıkılarak ilk çeyrekteki büyümenin yüzde 4’ten az olmayacağı tahmin ediliyor. Ağırlıklı görüş, ilk çeyrekteki GSYH büyümesinin yüzde 4.0-4.5 aralığında gerçekleşebileceği yönünde.
Ancak, bu yıl sanayi üretimindeki değişimle toplam GSYH arasındaki makasın açılmasına yol açabilecek etkenlerin varlığı da göz ardı edilemez. GSYH’de, sanayi sektöründe işler iyi gidiyorsa da, tarım ve hizmetler için aynı yargıda bulunmak zor. Dolayısıyla sanayi sektörünün yaratacağı olumlu etkiyi törpüleyecek etkenler söz konusu.
Tarım sektöründe işlerin çok kötü gittiğine ilişkin işaretler var. Bu konuda yapılabilecekler sınırlı. Hele hele bugünden yarına hiçbir adım atılamaz.
Ama hizmetler sektöründe, özellikle de bu kapsamda toptan ve perakende ticarette işlerin daralması için özel çaba gösterildiği ortada. Bir yandan kredi kartı harcamalarını sınırlamaya dönük önlemler, diğer yanda kredi kullanımını sınırlama çabaları… Bu etkenler, sektördeki büyümeyi baltalayabilecek bir görüntü sergiliyor.
Hizmetler sektöründe inşaatta büyüme devam ediyorsa da, biliniyor ki bu sektörün toplam GSYH’yi çok fazla etkileme gücü bulunmuyor.
Sonuç olarak şunu söylemek mümkün. Tarım ve hizmetlerin olumsuz etkisine rağmen ilk çeyrekte sanayide tahminlerin ötesine geçen performansın etkisiyle en az yüzde 4 büyüme beklenmeli. Bu oranı, tarım ve hizmetlerdeki durum ya belirgin olarak aşağı çeker; ya da söz konusu sektörlerde ilk çeyrekte korkulduğu kadar olumsuzluk yaşanmamışsa, bu kez yüzde 4.5’e doğru bir hareketlenme olur.
İzleyen çeyreklerde ne mi olur; onu söylemek için daha epeyce zaman geçmesi gerekir.