Nisan ayındaki sanayi üretiminin geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17 artması kimseyi yanıltmamalıdır. Çünkü bu oranın oluşmasıyla sonuçlanan tablo, tam bir hayal kırıklığıdır. Geçen yıla göre bu düzeylerde artışlar sağlanması zaten normaldi. Önemli olan, dün de vurguladığımız gibi nisan ayındaki sanayi üretiminin mart ayına göre artması ve 2008'deki düzeyi geride bırakmasıydı. Nisanda 2008 aşılsa bile mayısla birlikte zaten yeniden 2008'in altına inilme riski vardı, ama nisanda da 2008 yılındaki üretim düzeyinin üstüne çıkılamadı.
Kaldı ki, nisan ayında geçen yıla göre sağlanan artış, bir eğilimin kırılması olarak da görülebilir. Sanayi üretimi geçen yıla göre artışta ilk üç ayda yükselen bir grafik çizmişti. Üretim, geçen yıla göre ocakta yüzde 12.3, şubatta yüzde 18, martta yüzde 21.1 artmıştı. Nisandaki artış ise yüzde 17'de kaldı.
Nisan ayındaki sanayi üretimi tüm beklentilerin aksine mart ayına göre geriledi. Takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmamış endekse göre nisan ayında marta göre yüzde 2.3 daha az üretim yapılabildi. Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre üretimdeki gerileme yüzde 1.5 oldu. Sanayi üretiminde mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endekse göre ise bir önceki aya göre yüzde 0.8 gibi düşük bir oranda da olsa artış sağlanabildi.
Yılbaşından beri Merkez Bankası tarafından hesaplanarak açıklanan imalat sanayindeki kapasite kullanım oranıyla Türkiye İstatistik Kurumu'nun hesaplamakta olduğu imalat sanayi üretim endeksi arasındaki bağın neredeyse tümüyle koptuğu gözleniyor. Mart ayında yüzde 67.9 olan kapasite kullanım oranı, nisanda yüzde 72.2'ye çıkmıştı. Yani kapasite kullanım oranında 4.3 puan ya da (yüzdenin yüzde değişimi çok doğru değilse de) yüzde 6.3 artış olmuştu. İmalat sanayinde kapasite kullanım oranının yüzde 6.3 arttığı bir ayda üretim artmak bir yana, geriledi. Nisandaki toplam sanayi üretimi biraz önce belirttiğimiz gibi mart ayına göre yüzde 2.3, imalat sanayi üretimi ise yüzde 2.1 oranında azaldı.
Üretim artış eğilimine girmezse…
Sanayi üretiminde ilk dört ay geride kaldı. Karşımızda nasıl bir tablo var?
Sanayi üretim endeksinin ocak-nisan dönemindeki aylık ortalaması 107.3 oldu. Üretim, dört ayın ortalamasında geçen yıla göre yüzde 17 artmış durumda. Ancak, 2008'in aynı döneminin halen yaklaşık yüzde 8 altındayız.
Dörder aylık dönemlere göre sanayi üretim endeksi geçen yıl artan bir grafik çiziyordu. Krizde en kötü dönem ilk dört ayda yaşanmış, sonrasında artış başlamıştı. Bu yıl ilk dört aydaki 107.3'lük endeks, geçen yılın ikinci dört ayındaki 106.6'lık ortalamaya çok yakın. Yani bu yıl ikinci dört aylık dönemde üretim biraz sekteye uğradığı, biraz hız kestiği takdirde, 2009'un altında kalınması bile söz konusu olabilecek. Yani sanayide tehlike çanları çalıyor…
| | | |
| Aylık ortalama sanayi üretim endeksi |
| | 2010 | 2009 | 2008 |
| 1.Dört Ay | 107,3 | 91,5 | 116,1 |
| 2.Dört Ay | | 106,6 | 119,6 |
| 3.Dört Ay | | 111,6 | 107,1 |