Sanayi üretim endeksinin mayıs ayında 102-103 düzeyinde beklendiği tahmininde bulunmuştuk, Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı gerçekleşme de 102.3 oldu. Üretim, mayıs ayında nisana göre yüzde 5 arttı, geçen yılın aynı ayına göre ise yüzde 17.4'lük bir gerileme var. Geçen yılla yapılacak kıyaslamanın istatistiksel bir anlam ifade etmekten öteye geçmeyeceğini, artık eğilimin, yani önceki aya göre değişimin daha önemli olduğunu defalarca vurguladık. Dolayısıyla, yüzde 17.4'e bakarak dövünmek yerine, yüzde 5'le mutlu olmak gerekiyor. Ayrıca, yüzde 17.4'ün, bu yıl geçen yıla göre ortaya çıkan en düşük aylık gerileme olduğunu da vurgulayalım. Sanayi üretimi geçen yıla göre ocakta yüzde 21.3, şubatta yüzde 23.8, martta yüzde 20.8, nisanda yüzde 18.5 gerilemişti, oran mayısta yüzde 17.4'e indi. Yani, bu yılki üretim bir önceki aya göre arttıkça, geçen yılla olan makas daralıyor. Peki, makas tümüyle ne zaman kapanır, yani üretim düzeyinde geçen yılı ne zaman yakalamak mümkün olabilir dersiniz… Aslında mayıstaki 102.3'lük üretim düzeyi, geçen yılın aralık ayındaki 93.5'in üstüne çıktı, ancak önemli olan üçer aylık dönemlerdeki durumun ne olacağı.
Sanayi üretiminin hazirandan itibaren bir önceki aya göre yüzde 5, yüzde 4, yüzde 3, yüzde 2 ve yüzde 1 artacağı varsayımlarına dayanan bir hesaplama yaptık. Bu şekilde bulduğumuz sanayi üretimi değerlerini, GSYH hesaplama dönemlerine denk gelecek şekilde çeyrekler itibariyle geçen yılla kıyasladık. Karşımıza nasıl bir tablo mu çıktı, aktaralım:
Sanayi üretiminde ilk çeyreğin rakamları zaten belli ve ilk çeyrekteki üretim geçen yılın yüzde 21.9 altında kaldı. İkinci çeyrek rakamının da üçte ikisi zaten oluştu. Üretim haziranda mayısa göre yüzde 5 artarsa ikinci çeyrekteki üretim gerilemesi yüzde 15.9 olacak. Haziran üretimi yüzde 1 artarsa, ikinci çeyreğin üretim gerilemesi yüzde 17 düzeyine çıkacak.
Mayıstan sonraki dönemde aylık artışın yüzde 5 olarak devam etmesi halinde üçüncü çeyrekteki sanayi üretimi, geçen yılın yüzde 2.6 üstüne çıkacak. Aylık yüzde 4 artışta üçüncü çeyrekte geçen yılın yüzde yalnızca yüzde 0.3 altında kalınacak. Aylık artışın yüzde 3, yüzde 2 ve yüzde 1 olması durumunda ise üçüncü çeyrek üretimi geçen yıla göre yüzde 3.1, yüzde 5.9 ve yüzde 8.7 gerileyecek.
Son çeyrekte ise, mayıstan sonraki dönemde aylık artış hep yüzde 1 gitse bile artıya geçilecek. Mayıs sonrasında aylık artışın yüzde 5 olması halinde son çeyrek sanayi üretimi geçen yılın tam yüzde 30.8 üstüne çıkacak. Aylık yüzde 4 artışta geçen yılın yüzde 23.5, aylık yüzde 3 artışta geçen yılın yüzde 16.6 üstünde bir üretim düzeyine erişilecek. Aylık üretim artışının yüzde 2 ya da yüzde 1 olması halinde de son çeyrek üretimi geçen yılın yüzde 9.9 ve yüzde 3.6 üstüne çıkacak.
Tablo çok açık biçimde son çeyrek üretiminde artıya geçileceğini gösteriyor. Tabii ki, son çeyreğe gelmeden ciddi bir yol kazası yaşamaz, ekonomide önemli bir dalgalanmayla karşı karşıya kalmazsak.
Sanayi üretiminin ilk üç çeyrekte geriledikten sonra son çeyrekte artıya geçme olasılığı, GSYH'nin üretim paralelinde gelişeceğine dönük tahminleri güçlendiriyor. Hükümetin de kabul ettiği gibi, GSYH'nin ikinci ve üçüncü çeyrekte de gerileyeceği, sanayi üretimindeki olumlu gelişmenin önemli etkisiyle son çeyrekte artış yaşanacağı bekleniyor. Bu arada, yılın ilk çeyreğinde yüzde 13.8 daralan GSYH için geçtiğimiz günlerde ikinci çeyrek için yaptığımız yüzde 10 dolayındaki gerileme tahminini, sanayi üretimindeki performansa bağlı olarak bir puan kadar aşağı çektiğimizi de belirtelim.