Sanayi üretimi ne kadar düştü?

"Bu da soru mu, Türkiye İstatistik Kurumu açıkladı, ocak ayında sanayi üretimi yüzde 21.3 düştü" diyorsanız, haklısınız; ama dikkate alınması gereken başka oranlar da var. Daha önce de birkaç kez değindik. Öyle bir dönemdeyiz ki, artık bazı kıyaslamaları, krizin söz konusu olmadığı geçen yılla yapmak sağlıklı sonuçlar vermeyebiliyor. Tamam, istatistiksel olarak elbette bu kıyaslama yapılmalı, bir yıl öncesine ya da daha önceki dönemlere göre durumumuzun ne olduğu ortaya konulmalı, ancak gidişatın ne yönde olduğunu anlayabilmek için başka verilere de bakmak gerekiyor. Gidişattan söz ediyoruz ve bunu görmek için de önceki yılla yapılan kıyaslamalar yerine, önceki ayla yapılacak kıyaslamaları ön plana almak durumundayız.

Sanayi üretiminin ocak ayında yüzde 21.3 düşmesi de, imalat sanayindeki düşüşün yüzde 24.2'yi bulması da normal, yani bu oranlar zaten bekleniyordu. Bu aşamada önemli olan, üretimde aralık ayına göre olan değişim. Bu oran yüzde 5.2, yani ocak ayındaki üretim, aralıktaki üretimin yüzde 5.2 altında kaldı. İmalat sanayinde ise ocak ayı üretimi aralık ayına göre yüzde 7.2 geriledi. Bu oranlar düşük mü, elbette değil, ancak geçen yılla yapılan kıyaslamayla bulunan oranlardan daha az kötü. Hem unutmayalım, aralık ayında kasıma göre toplam sanayi üretimi yüzde 15.2, imalat sanayi üretimi yüzde 17.7 gerilemişti.

Üretim, önceki aya göre bile hala geriliyor. Şu dönemde, üretimin bir önceki aya göre sabit kalması bile kazanç sayılmalı. Bu durumda ne mi olur; biz bütün yıl boyunca, aralık ayı hariç geçen yıla göre yüzde 20 ile 30 arası üretim düşüşlerinden söz etmeye devam ederiz.

İmalat sanayinde ise ocaktaki kadar üretim yapma başarısını göstersek bile daha kötü oranlar görürüz, mayıs ayı üretimi geçen yılın yüzde 32.8 altında açıklanınca şaşar kalırız. Yani, tek ölçü olarak geçen yılla kıyaslamayı alırsak, durum gerçekten çok vahim.

Toplam sanayi üretiminin ocaktaki düzeyde seyretmesi halinde, yılın tüm aylarını 2008'e göre negatif kapatacağız, bu matematiksel bir gerçek. Eğer aylık sanayi üretimini, şubattan itibaren her ay bir önceki aya göre yüzde 1 artırabilirsek, ancak aralık ayında artıya geçebileceğiz. Aylık üretim artışının yüzde 2'yi bulması durumunda yine ancak aralıkta artıya geçme şansımız olacak, ama oran yüzde 17.8'i bulacak.

Aylık yüzde 3 üretim artışında temmuza kadar deyim yerindeyse hep kötü değişim oranları bizi bekliyor olacak; ancak ekimle birlikte artıya geçebileceğiz.

Aylık üretimi yüzde 4 ve 5 artırmış olsak bile, yılın ilk yarısında çok ciddi üretim düşüşleri görmemiz kaçınılmaz. Ayrıca, biliyoruz ki, şubat ve martta, değil yüzde 4-5 üretim artışı, gerileme yaşanmamışsa ona bile razı olacağız.

TÜİK bugün, şubat ayının kapasite kullanımı verilerini açıklayacak. Aralık ayında kasıma göre 8.2 puanlık düşüşle yüzde 64.7'ye gerileyen kapasite kullanımı, ocakta yalnızca 0.9 puanlık düşüşle yüzde 63.8'e inmişti. Kapasite kullanımında şubat gerçekleşmesi de yüzde 61-63 aralığında bekleniyor. Bu oranı da iki türlü değerlendirmek mümkün. Ya geçen yılın şubat ayındaki yüzde 79.3'e bakarak çok önemli bir gerilemeden söz edeceğiz ya da ocaktaki yüzde 63.8'le kıyaslama yaparak gerilemenin hız kestiğini söyleyeceğiz.

Krizde U'nun neresindeyiz, kestirmek zor. Ancak tepede olmadığımız kesin, dibe doğru iniyoruz. Dipte ne kadar kalacağımızı ise kimse bilmiyor.

Bugünkü verileri, U'nun tepe noktasıyla kıyaslamak pek doğru değil, bu şekilde yaklaşınca gidişata ilişkin sağlıklı değerlendirme yapamıyoruz. Krizi krizle değerlendirmek ve gidişatı öyle irdelemek gerek. Dolayısıyla kapasite kullanımında da, sanayi üretiminde de önceki aya göre olan durumumuza bakmamız gerekiyor.