Türkiye İstatistik Kurumu, mayıs ayının sanayi üretimine ilişkin verileri bugün açıklayacak. Mayıs verilerinde üretimin ne kadar arttığını göreceğiz dersiniz. "Ne artışı, geçen yılın altında kalmaya devam edeceğiz" diyorsanız, kuşkusuz haklısınız; zaten bizim kastettiğimiz de geçen yıla göre bir artış sağlanması değil. Bunu, yani geçen yılın üstünde bir üretim düzeyini uzun bir süre zaten göremeyeceğiz, kastettiğimiz bir önceki aya göre artışın hangi düzeyde gerçekleşeceği.
Mayıs ayı üretiminin nisana göre artacağından kuşku duyulmuyor. Şubat ayında dip yapan sanayi üretimi, martta şubata göre yüzde 13.5 gibi çok hızlı bir artış göstermiş, üretim artışı nisanda hız keserek sürmüştü. Sanayi üretiminde nisan ayında marta göre yüzde 1.4 artış olmuştu. Bugün mayıs rakamlarını açıklanacak. Peki, mayısta nisana göre hangi oranda bir artış görebileceğiz?
İmalat sanayinde kapasite kullanım oranı nisan ayında yüzde 66.8 düzeyinde bulunuyordu. Bu oran, mayıs ayında yüzde 70.4'e çıktı. Teorik olarak yüzdenin değişimini yüzde olarak ifade etmek pek doğru değilse de, kapasite kullanımındaki hareketin sanayi üretimine yansımasıyla ilgili baz oluşturması açısından bu değişimin oranını almak gerekiyor. Buna göre, kapasite kullanımı mayısta nisana göre yüzde 5.4 arttı. Sanayi üretiminde de aynı düzeyde bir artış gerçekleşeceğini varsayarsak, nisanda 97.4 olan sanayi üretim endeksi, mayısta 102.7'ye ulaşacak.
Sanayi üretim endeksi mayısta 102.7 olsa bile, geçen yılın yüzde 17.2 altında kalacak. Endeksin geçen yılın mayıs ayında 123.9 ile rekor düzeye çıktığını, haziran ve temmuz aylarında da 121.7 ve 121.34 olarak gerçekleştiğini, sonraki dört ayda ise endeksin 110 ile 114 arasında seyrettiğini hatırlatalım. Yani, mayısta çıkılacak 102.7'nin, geçen yılın uzun süre altında kalmaya yol açacak bir oran olduğunu unutmamak gerekiyor.
Kapasite kullanımıyla sanayi üretimi arasında kuşkusuz sıkı bir bağ var. Ekli grafikte de bunu kolaylıkla görme şansına sahibiz. Grafikte sol eksen kapasite kullanım oranını, sağ eksen ise sanayi üretim endeksini gösteriyor. Bazı aylarda fark biraz açılmış olmakla birlikte, kapasite kullanımı ve sanayi üretiminde yön hep aynı.
Kapasite kullanım oranı ve sanayi üretim endeksinin 2007 yılının aralık ayındaki düzeylerini 100 kabul ederek bir seri oluşturduğumuzda nisan ayında kapasite endeksinin 82.3, üretim endeksinin 85.6 olduğunu görüyoruz. Bazı aylarda bu iki verinin nisandakinden çok daha yakın değer aldığı da dikkati çekiyor.
Sanayi üretiminin bir ayda hangi düzeyde gerçekleşeceği, ne kadar arttığı ya da azaldığı elbette çok da önemli değil. Önemli olan eğilim, yani bugünler için martta başlayan çıkışın sürüp sürmediği ve bunun hızı. Kapasite kullanımının eğilimi, sanayi üretim endeksinin 102-103 arasında oluşabileceğini gösteriyor. Bu değerlerin üstüne çıkılmışsa, elbette çok daha olumlu bir tabloyla karşı karşıyayız demektir. Bugün, hep birlikte göreceğiz.