Öncelikle kastettiğimiz düşüşün geçen yılla yapılan kıyaslama sonucu bulunan oran olduğunu belirtelim. Geçen yılın aynı ayına göre şubatta yüzde 23.8 ile rekor kıran toplam sanayi üretimi düşüşü, martta yüzde 20.8'e, nisanda yüzde 18.5'e geriledi. Bu eğilim, mayısta tersine dönebilir ve üretimdeki yıllık değişim, mayısla birlikte yeniden artış gösterebilir. Bu, tümüyle baz etkisiyle ortaya çıkacak bir değişim. Çünkü, sanayi üretiminde zirveye 123.9'luk endeks değeriyle geçen yılın mayıs ayında çıkıldı. Bu yıl mayıs ayındaki sanayi üretimi, nisana göre yüzde 3.7'nin altında artarsa, mayıstan mayısa üretim düşüşünün oranı nisandaki yüzde 18.5'in üstüne çıkacak.
Sanayi üretimindeki değişimi artık iki yöntemle hesaplamak ve kullanım durumuna göre bu yöntemlerden birini tercih etmek gerektiğini daha önce de birkaç kez vurguladık. Klasik yöntem, geçen yılın aynı dönemiyle olan kıyaslama. Mevsimsel etkilerden arındırılmış bir kıyaslama için bu gerekli. Ancak, ekonomideki gidişatı görebilmek, eğilimin iyileşme mi, yoksa kötüleşme mi yönünde olduğunu anlayabilmek için bir önceki aya göre olan değişime bakmak gerekiyor. Çünkü, yalnızca geçen yılın aynı dönemiyle yapılan bir kıyaslama; kriz dönemiyle, krizin söz konusu olmadığı dönemin karşılaştırılması anlamına geliyor ki, bu da pek anlamlı bulunmuyor.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun dün açıkladığı veriler, bir önceki aya göre süregelen üretim değişimindeki olumlu tablonun hız kestiğini gösteriyor. Geçen yıla göre üretimin çok aşağılarda oluşması normal, ama bir önceki aya göre olan tablodaki bozulma can sıkıcı.
Toplam sanayi üretimi geçen yılın aralık ayında kasıma göre yüzde 15.2 gerilemişti. Bir önceki aya göre olan üretim düşüşünün oranı ocakta yüzde 5.3'e, şubatta yüzde 4.4'e indi. Mart ayı ise, üretimin şubata göre yüzde 13.4 arttığı bir ay oldu. Ancak bu hız, nisanda kesildi. Nisandaki üretim, marta göre yalnızca yüzde 1.4 artış gösterdi. Mayıs ayı üretiminin nisana göre nasıl gelişeceğini, büyük ölçüde yarın açıklanacak mayıs ayı kapasite kullanım düzeyinden yola çıkarak tahmin edebileceğiz.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun verileri, nisanda gerçekleşen üretimin çok hızlı bir artış göstermemesi halinde, geçen yılın, ancak aralık ayında geride bırakılabileceğini ortaya koyuyor. Zaten beklenen de nisan düzeyinin çok üstüne çıkılmayacağı yönünde. Yani, mayıstan itibaren yedi ay daha, sanayi üretiminin geçen yılın çok altında kaldığını konuşmaya, yazmaya devam edeceğiz. Toplam sanayi üretimine ilişkin bu tablonun imalat sanayinde de çok farklı olmadığını belirtelim.
GSYH'nin dörtte birini oluşturan imalat sanayinde, geçen yıla göre aralık ayına gelinceye kadar negatif gidileceği ortada. Bu durum, GSYH'de revize yüzde 3.6'lık küçülmenin daha yüksek olacağının bir işareti. Nitekim, IMF'nin ve diğer uluslararası kuruluşların Türkiye'nin küçülmesine ilişkin tahminleri yüzde 5'ten aşağı inmiyor. Önümüzdeki süreçte, hükümetin yüzde 3.6'lık küçülme öngörüsünü yeniden revize etmesi beklenebilir. Ancak, bu revize kamuoyuna açıklanır mı, yoksa gizli bir revize olarak mı kalır, o konuda tahmin yürütmek zor görünüyor.