Sanayi istihdamında yaprak kımıldamıyor

Hani duran saat bile günde iki kez doğruyu gösterir ya, birçok ekonomik verinin değerlendirmesinde de aynı durumdayız. Ne tür değerlendirme yapılırsa yapılsın, doğru, bir şekilde mutlaka yakalanıyor. Bunlardan biri de işsizlik. İşsizliğin hem azaldığını söylemek mümkün, hem arttığını; üstelik bu iki değerlendirme de yanlış değil. Geçen yılla yapılan kıyaslama artışa, bir önceki ayla yapılan kıyaslama gerilemeye işaret ediyor. Bunların hangisi için yanlış demek mümkün ki… Ayrıca işsizlik, mevsimselliğe çok açık bir veri. Türkiye gibi tarımın halen sanayinin üstünde bir istihdam barındırdığı dikkate alınırsa, mevsimselliğin önemi daha iyi anlaşılır. Tarım sektöründe gerçek anlamda 4-5 milyon kişi istihdam edilmiyor, bu kişilerin bir kısmı ücretsiz aile işçisi olarak çalışıyor, o da ayrı bir konu.

İşsizlikte geçen yıla gelinceye kadar değişmeyen bir eğri vardı. Tarım, inşaat ve hizmetler sektörlerindeki istihdamın en alt düzeye indiği kış aylarında, özellikle de şubat ayında işsizlik oranı zirve yapar, yaz aylarında bir gerileme görülür, sonbaharda yaşanan yükselişe rağmen yine de şubatın altında kalınırdı. Bu eğilim geçen yıl değişti. Mayısta yüzde 9.2 ile dip noktaya inildi, ancak çıkış küresel krizin etkisiyle erken başladı ve daha da önemlisi şubattaki yüzde 11.9 aşıldı; yıl yüzde 14'le tamamlandı.

Bu yıl ocak ayında yüzde 15.5'e çıkan, şubatta yüzde 16.1 ile rekor kıran işsizlik, beklenen eğilimi göstermeye başladı ve martta yüzde 15.8'e, nisanda yüzde 14.9'a, mayısta ise yüzde 13.6'ya indi. Şimdi merak edilen mayıstan sonraki eğilim. Acaba geçen yılki gibi haziranla birlikte işsizlik oranında yeniden artış mı göreceğiz, yoksa eğilimin değiştiğine ve işsizliğin azaldığına mı tanık olacağız? Bu soruların yanıtı istihdamın yapısında, istihdamın sektörlere göre nasıl seyredeceğinde gizli.

Sanayinin önemi

Bu aşamada dikkatler sanayi istihdamına çevriliyor ve ne yazık ki bu sektördeki istihdamda yaprak kımıldamadığı dikkati çekiyor. Şubat ayında 19.8 milyona kadar gerileyen toplam istihdam mayısta 21.5 milyona çıktı. Yani 1.7 milyon kişilik bir artış var. Oysa bu dönemde sanayi istihdamında bırakınız artışı 55 bin kişilik azalma oldu.

Şubat-mayıs döneminde, tarım sektöründe çalışanların sayısı 1 milyon, inşaatta çalışanların sayısı 320 bin, hizmetler sektöründe istihdam edilenlerin sayısı ise 380 bin kişi arttı.

Tarım, inşaat ve hizmetler sektörlerindeki istihdam artışının nedeni mevsimsel. Dolayısıyla işsizlikteki gerçek iyileşmeyi ancak sanayi istihdamındaki artışla görebileceğiz. Ancak, ne yazık ki bu alanda da bir iyiye gidiş söz konusu değil. Hatta, rakamları da verdik, gerileme var.

Mayıstan sonra belki bir-iki ay daha mevsimin etkisiyle sanayi dışındaki sektörlerde istihdamın arttığını, en azından gerilemediğini göreceğiz. Bu sayede işsizlik oranı gerilemeyi sürdürebilecek. Ancak sanayi toparlanamaz ve istihdam biraz olsun artmazsa, yıl sonuna doğru toplam işsizlik oranında yeni rekorlarla karşılaşmak kaçınılmaz olacak demektir.