Sanal ve artırılmış gerçeklik

Endüstri 4.0 robotik ve yapay zekâ, çok bo­yutlu yazıcılarla daha önceki sanayi dev­rimleri gibi yıkıcı dönüşümler getiriyor. Uzay Ekonomisinde yukarı daha hızlı gitmek ve orada kalabilmek için bir ara ekonomik kuşak.

Finansal piyasalarda sosyal medyanın yarattı­ğı gürültü riskinin yanında, kripto paralar ile hız­lanan DEFI yani merkeziyetsiz finans ile başkal­dırı GameStop gibi vakalarla tarihe geçti.

Sanal gerçeklik

1944 finansal mimarisinin, kredi kartları ve türev ürünler ile yaşadığı devrimlerin, internet bankacılığı ve ödeme sistemleri (ve bizde vade­li çek) ile hızlanmasına paranın dolaşım hızı da (velocity) ayak uydurdu.

M2’lerin roket gibi artması, 2008 krizi ve pan­demi sonrası (dolar) parasal genişleme ile birle­şince, Rusya-Ukrayna Savaşı ile enerji ve emtia­lardan kaynaklı arz ve tedarik şokları enflasyon­da zirve yaptı.

Ortodoks politika ezberden çalışarak, istih­dam ve işsizlik verilerinin sanal gerçekliğine ka­narak, parasal sıkılaşma ve faiz artışları ile ücret­ler üzerinden talebi baskılama yanılgısına düştü.

ABD, İngiltere, Almanya, Euro Bölgesi gibi bir­çok gelişmiş ekonomide enflasyon inatçı tansi­yon gibi. Çekirdek enflasyonların virüs gibi di­rençli olmasına karşı aşı arayışları hala sürüyor.

Tahvil zararlarına ek olarak politika faizi kay­naklı mevduat-kredi makası nedeni ile sistem dı­şına kaçan mevduatlar (büyük koşu) ile neredey­se her hafta batan bankalar bonus oluyor.

Para çıkışlarını kolaylaştıran internet ve mo­bil bankacılık (velocity) yerine, M2 düşüşü ve parasal sıkılaştırma sanal gerçekliğinde sıkışan ortodoks para politikası arz enflasyonunda çö­züm olmuyor.

Powell ve guvernörlerin Volcker şok faizlerine karşı “enflasyonun sönüşü enerji fiyatlarının ge­ri çekilmesi ile gerçekleşti” diye yazan 81 sonra­sındaki Fed raporlarına bakması yeterli olacaktı.

Greedflation, profit-led inflation ile süper zenginlerin vergilendirilmesi tartışmaları, fahiş fiyat ve yüksek karlar ile oluşan enflasyonda, arz sorunları aşılmadan talebi baskılayan para poli­tikaları çözüm değil demek.

Enflasyon-faiz sarmalına giren Arjantin için faiz artışına geç başladı denilmişti. BOE’den Huw Pill’in son demeci nedeni ile “İngiltere faiz­de geç kaldı” söylemi “ücret-fiyat sarmalına gir­diler” söylemine döndü.

Ancak, BOE başekonomistinin aynı konuşma­sındaki açgözlülük (şirket) fiyat artışlarının ve enerjinin (ve gıda) etkisine değinilmeyince konu yine ezberlerin çözümsüzlüğü noktasında sıkı­şıp kalıyor.

Robotla Gini Katsayısı, Phillips Eğrisi, Taylor Kuralı ne olacak? Skynet ChatGPT yazıyor kita­bı artık.

Artırılmış gerçeklik

Fed enflasyon için geçici, resesyon olmaz, ban­kalar sağlam demişti. Muhteşem iletişimlerin sonucunda gelinen nokta belli.

Joseph Stiglitz, 20.09.2021 tarihinde, diğer 16 Nobel Ödüllü iktisatçı ile birlikte, Biden’ın hazi­ne paketleri için mektup yazdığında enflasyon %5,4 ve faiz %0,25 seviyesinde (ve AMB) nega­tif reeldi.

Enflasyonda yanılan 17 Nobel Ödüllü iktisatçı içinde Janet Yellen’in eşi George Akerlof da var.

“İşsizliği azaltmak, büyümeyi sürdürmek için bu maliye politikası paketleri lazım, enflas­yon yaratır demek dar görüşlü iddialardır” diyen Stiglitz, Paul Krugman arz enflasyonunu fark edince, “faiz bir işe yaramaz» demeye başladı.

Oysa helikopter paranın mucidi Nobelli Ben Bernanke’nin (vd 2004) makalesine Fed ile bir­likte baksalar “enerji (arz) şokunda faize dokun­mayın” yazdıklarını daha erken görebilirlerdi.

Enflasyon yarattı kısmını geçelim. Stiglitz mektupta maliye politikası yerine para politika­sı yazsa ve sorunlar yine yaşansa ne denilecekti?

Deep Fake

Powell’ın sahte Zelensky ile konuşması piya­salara tarihin en büyük finans skandallarından biri olarak düştü. El-Arian’ın Project Syndicate yazısındaki insider trading dâhil sert eleştirisi akıllara geldi.

Yönetim kurulundaki üyelerin, Bostic’in hisse alım satımları, SVB Bank CEO’sunun Fed direk­törü olması, Bullard’ın bir ticari bankanın basına kapalı toplantısında müşterilerine sunum yap­ması örnek merkez bankacılığı mıdır?

Fiyat ve finansal istikrar, denetleme gibi temel görevlerini yerine getiremiyorsa, El Salvador’un resmi parası dolar ve faiz taşımayan Bitcoin enf­lasyona engel olamıyorsa, deep fake DEFI ile Bit­coin midir yoksa Fed ile dolar mı?