Hindistan, Çin ve Mısır'da çok sayıda insan hala günde bir kaç dolarla yaşıyor olsa da, eskiden orta sınıfa özgü olan teknolojilere ve eğitime kolaylıkla ulaşabiliyor. Bunun nedeni teknoloji. Friedman yükselen bu yeni sınıfı sanal orta sınıf olarak tanımlıyor.
Çin, Hindistan ve Afrika başta olmak üzere gelişen ekonomilerde orta sınıfların hızla artan satın alma gücü, tüketim sürecini derinden etkiliyor. OECD'ye göre bugün orta sınıf tanımına giren nüfus oranı 1.8 milyar kişiye ulaşıyor.
Ekonomist Homi Kharas tarafından kaleme alınan "Gelişen Ülkelerde Yükselen Orta Sınıf" isimli kitap, bir yandan yükselen ekonomilerde oluşan "orta sınıflaşma" dinamiklerine; diğer yandan gelişmiş ekonomilerde orta sınıfların nasıl yok olmaya başladığına dikkat çekiyor.
Orta sınıflaşma, düşük gelirli insanların, gelir ve yaşam düzeyi açısından yukarıya geçişlerinin kolaylaşması olarak tanımlanıyor. Bu süreç, toplumsal sınıflar arasındaki yaşam biçimi, gelir ve eğitim düzeyi arasındaki uçurumun da azaldığına işaret ediyor.
OECD'ye göre orta sınıf nüfusu 2030'da 5 milyara ulaşacak. 2020 yılına kadar orta sınıf nüfusunun yarısı Asya'da olacak. Organizasyon, küresel orta sınıfın 2020'ye kadar harcama gücü açısından her yıl yüzde 4.6; sayı olarak ise yüzde 5.3 oranında büyüyeceğini söylüyor.
The York Times yazarı Thomas Friedman ise, orta sınıf tartışmalarına yeni bir boyut getirerek, Hindistan, Çin ve Mısır gibi ülkelerde yükselen sosyal protestoların sahibinin "sanal orta sınıf" olduğunu söylüyor.
Friedman, geçmişe baktığımızda demokratik devrimlerin, belli bir gelir düzeyine ulaşmış orta sınıflarla eşleştiğini ifade ediyor. Bunu nedeni, yıllık gelirleri yaklaşık 10 bin dolara ulaşan bu toplumun, beslenme ve barınma endişelerinden uzaklaşması ve geleceğini düşünebilir hale gelmesi olarak tanımlanabilir.
Friedman'ın sanal orta sınıf olarak adlandırdığı kesim ise çok daha farklı bir tablo oluşturuyor. Hindistan, Çin ve Mısır'da çok sayıda insan hala günde bir kaç dolarla yaşıyor olsa da, eskiden orta sınıfa özgü olan teknolojilere ve eğitime kolaylıkla ulaşabiliyor. Bunun nedeni son on yıllık süreçte akıllı telefonlar ve tabletler sayesinde ucuz internetin mümkün kılınmış ve bu sayede eğitim ve bağlantının son derece ucuzlamış olması.
Bugün Hindistan'da kullanılan cep telefonu sayısı 900 milyona ulaşıyor. Çin'deki blogger'ların sayısı ise 400 milyon.
Düşük gelirli toplum kendini orta sınıf olarak görüyor
"İşte bu yüzden Hindistan'ın 300 milyonluk orta sınıfının yanında bir de 300 milyonluk sanal orta sınıfı var" diyor Friedman. Sanal orta sınıf, hala fakir, hala yol, su, elektrik, güvenlik, iyi yönetişim gibi hizmetlerden mahrum. Bu da Hindistan hükümeti üzerinde baskı yaratmaya devam ediyor.
BM İnsani Kalkınma Rapor Ofisi Direktörü Khalid Malik, teknoloji ve eğitimin hızla yayılması ile, düşük gelirli nüfusun güçlendiğini ve kendisini orta sınıf gibi görmeye başladığını ifade ediyor.
"Çin bu kadar uzun zaman boyunca nasıl bu kadar hızlı gitti?" sorusunu analiz eden bir çalışmanın da yazarı olan Khalid Malik, "Bu yapısal bir değişim. Sanayi Devrimi 10 milyon kişinin hikayesiydi. Bu, bir kaç milyar insanın hikayesi" diyor.
ABD, destek veriyor
Thomas Friedman, Uluslararası Kalkınma Ajansı'nın Hindistan'daki sosyal girişimcileri desteklediğini ve sanal orta sınıfa çok fazla teknolojik araç ve gereç sağladığını söylüyor.
Destek alan girişimcilerden birisi, Hindistan'ın kırsal bölgelerine ucuz ve güvenilir enerji sağlamak için akıllı mikro ağlar üreten Gram Power. Şirket, tüm ev cihazlarının çalışmasını sağlayan elektrik kartlarını günlüğü 20 cent'ten satıyor.
Destek alan bir diğer şirket Healthpoint Services. Altı kişilik bir aileye günlüğü 5 cent'e güvenli içme suyu satan şirket, günlük tıbbı konsültasyon için ise 20 cent alıyor.
VisionSpring 2 dolar karşılığında fakir Hintli nüfusa numaralı gözlük satıyor.
Digital Green, Hintli çiftçiler ve kadınlar için ucuz iletişim sistemleri geliştiriyor.
Friedman, bu teknolojilerin daha emekleme aşamasında olduğunu ifade ediyor; ama hepsi umut verici bir şekilde gelişiyor. En önemlisi ise milyonlarca Hintlinin kendisini orta sınıf olarak görmesine fırsat vermesi.
Düşük gelirli insanların kendilerini orta sınıf olarak görmeleri, sadece ekonomik açıdan değil aynı zamanda sosyal gelişim açısından da önemli bir değişime neden oluyor.
İnsanlar internet sayesinde dünyadaki diğer ülkeleri; bu ülkelerde yaşayan insanları; bu insanların yaşam şartlarını görüyorlar.
Dolayısıyla eskiden sadece ekonomik kazançla tatmin olurken, bugün maddi konfordan daha fazlasını istiyorlar. Yaşam şartları, eğitim, sağlık, iyi yönetim gibi hakları talep ediyorlar.
Friedman ise liderleri uyarıyor: "Vatandaşlarınızın, eğitim ve farklı bir bakış açısına sahip olabilmeleri; gerçek haklara sahip vatandaşlar olarak değerlendirilmeleri için artık ekonomik olarak orta sınıf olmalarına gerek kalmadı."
Çünkü onlar ceplerinde sadece bir dolar olsa da, kendilerini orta sınıf olarak görüyorlar.
KUTU
2020'de orta sınıf nüfusu
Ülke Nüfus (milyon kişi) Yüzde
Kuzey Amerika 333 10
Avrupa 703 22
Orta ve Doğu Amerika 251 8
Asya Pasifik 1740 54
Sahra Afrikası 57 2
Ortadoğu ve Kuzey Afrika 165 5
Toplam 3249 100