Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi geçtiğimiz hafta sonu çok yerinde bir toplantı düzenleyerek "Çevre ve Kanser" konusundaki bilgilerimizi tazelediler. Çoğunuzun bildiği üzere, kanserin bilinen nedenlerinin başında tütün dumanı bulunuyor, buna karşılık çevresel faktörlerin kanser ile ilişkisi daha az açık ve genellikle de sorgulanmıyor. Nitekim Kanserle Savaş Dairesi Başkanı Prof. Dr. Murat Tuncer, hastalığın gelişiminde yüzde 30 sigara ve yüzde 30 diğer nedenlerin etkili olduğunu söylerken son derece doğru bir saptamada bulundu. Çevre çok önemli bir etken, şöyle ki ABD çevresel etkenlere bağlı hastalıklara yılda 55 milyar dolar para harcıyor. Sigara, fast-food, çevremizdeki radyasyonlar, elektromanyetik alanlar bu kapsam içinde yer alıyor. Prof. Tuncer'in bu konudaki önerisi de son derece yerinde "Genetiğimizi değiştiremeyiz ama, çevremizi değiştirebiliriz." Prof. Dr. Tuncer, çevresel kanser etkenleri arasında özellikle elektromanyetik alanlara dikkat çekiyor, zira geçtiğimiz mayıs ayında yayınlanan bir çalışma cep telefonlarının beyin tümörü riskini ikiye katladığını kesin olarak kanıtladı.
Kanserle Savaş Dairesi, Prof. Tuncer'le birlikte çok etkin bir çalışma temposu yakaladı. 2002 yılı sonrasında kanser kayıtçılığı aktif olarak başladı, iki merkez akredite kanser kayıt merkezi haline getirildi. Bu merkezlerin çalışmalarına göre yılda yüz bin kişide 200 yeni kanser vakası beklemekteyiz. Diğer 5 merkezin de veri toplama ve işleme kalitesi yükseltilmeye çalışılıyor. Buna ek olarak aktif bir kanser tarama ve erken tanı programı geliştiriliyor. Bugün 81 ilde 84 tarama merkezi bulunmakta. Örneği geçtiğimiz yıl toplam 950 bin rahim ağzı kanseri taraması yapılmasına karşılık, bunların yüzde 9'u 48 Kanser Erken Tanı Merkezi (KETEM) tarafından daha açılışının başında gerçekleştirildi. Benzer şekilde 2007 yılında gerçekleştirilen 1.2 milyon meme taramasının da yüzde 10'u KETEM'ler tarafından gerçekleştirildi.
Çevrenin önemi göz ardı ediliyor
Toplantıda daha sonra söz alan Uluslararası Kanser Ajansı Başkanı Peter Boyle da çevrenin önemini vurguladı. Zira çevresel faktörler, insan aktivitelerinden de ortaya çıkabilir. Mesela endüstriyel emisyonlar, içme suyunu dezenfekte etmekte kullanılan ajanlar da çevresel kirlenmeye neden olmakta. Buna karşılık çevrenin kanserle olan ilişkisini saptamak her zaman kolay değil. Bu tür çalışmalar, büyük nüfus gruplarının uzun süre izlenmesine dayandığından, ortaya çıkan sonuçlar her zaman açık bir ilişki göstermemekte, daha ziyade sınırda anlamlı sonuçlar vermekte. Çevre konusunda yeterli duyarlılığa sahip olmayan kesim, her ne kadar bu verilerin anlamsız olduğunu ileri sürse de, Prof. Boyle daha hassas davranılmasından yana. Örneğin asbest konusunda Avrupa'da yapılan çalışmalar, 500 bin kişinin dolaylı yollardan asbeste maruz kaldığını göstermekte. Bu durumda örneğin Fransa'da toplanan meclis komitelerinin bile esnek davranmak konusundaki tutumu hata olarak nitelendiriliyor. Zira, örneğin endüstrileşmiş ülkelerde nüfusun yüzde 15-25'i hava kirliliğine maruz kalmakta. Buna göre Avrupa'daki akciğer kanserlerinin yüzde 6'sı hava kirliliğine bağlı ortaya çıkmakta ki, hiç de azımsanmaması gereken bir durum. Buna bir de pasif sigara içiciliği eklendiğinde, risk altında bulunan nüfusun katlandığı görülmekte. Çünkü çevresel tütün dumanına maruz kalma, astımdan ani çocuk ölümüne kadar pek çok şeye neden olmakta. AB'de çevresel tütün dumanı çok önemli bir neden olarak saptanmış. Dahası baba sigara içtiğinde lösemi ve beyin kanserleri olasılığının da arttığı gösterilmiş.
Bakan Akdağ'a teşekkür plaketi
Toplantıda görüşlerini dile getiren Sağlık Bakanı Recep Akdağ da özellikle "dumansız hava alanı" konusundaki hassasiyetlerini vurguladı. Uygulama açısından yasakçı bir görüntü çizmekten özellikle kaçındıklarını söyleyen Akdağ, toplu bulunulan yerlerin sigara dumanından arındırılması konusundaki uygulamalarının gelecek temmuz ayından itibaren "hiçbir toplu mekanda içilmemesi" şeklinde genişletileceğini söyledi. Konuşmanın ardından Türkiye genelinde kurulmuş kanser hastaları dernekleri, oluşturdukları platform adına Sağlık Bakanı'na bir teşekkür plaketi sundular.