YENİLEŞİM / Edip Emil ÖYMEN
Anthony Mangieri'nin New York'ta bir pizzacısı vardı. Dedesi İtalya'dan göçmüş. Pizzacı açmış. Torunu Anthony işletiyordu. İtalyan kökenli diğer pizzacılar, hep arkadaşıydı. Ama, aynı zamanda rakipleri... New York'ta çünkü, İtalya dışında, en çok İtalyan göçmeni pizzacı bir arada yaşıyor. Ve, ayakta kalmak için pizzanın "en kralını" yapmak gerek.
Öyle ki, İtalyan pizzacılar, taa Napoli'den, Vezüv'ün külleriyle beslenen topraklarda (evet...hala o küller duruyor!) yetişen San Marzano domateslerini uçakla New York'a getirtip, pizzalarına koyuyorlar. Vezüv'ün külleri, o domatese bambaşka bir tad veriyor. İnce zarlı, sulu, kabak gibi uzunumsu, soluk benizli bir tuhaf domates bu.
Fırının seyahati
Anthony, "Ben acaba daha nasıl rekabet edebilirim? Nasıl daha çok müşteri çekerim?" diye düşünmüş olmalı. Çünkü, Napoli'de, odun ateşiyle yanan bir pizza fırını yaptırdı. Kömür, gaz, elektrik fırınları da var ama esas Napoli pizzası için odun fırını şart.
1 ton 800 kilo ağırlığındaki fırını İtalya'dan gemiye yükletti. Taa New York'a getirtti. Bunu, dükkanına sokmak için dükkanın önünü yıkmak gerekti. Eh, bunun için belediyeden ve başka yerlerden izin almalar v.s. Dükkana bu fırının monte edilmesi, her şeyin yerli yerine oturması üç hafta.
Ama böylece Anthony, "Una Pizza Napoletana" olabilecek en Napolili pizzayı yapan ve pişiren usta olarak tanındı.
Batı kıyısına...
New York'ta bir "olay" haline geldi Anthony'nin pizzası. Rezervasyon kabul etmiyordu. Gelen, yiyordu. Aynı Napoli stili. Millet, önünde kuyruk.
Her şey otomatiğe bağlanmışken 2009'da sen kalk, dükkanı sat. Evlen. Ve git Batı Yakası'na San Fransisco'ya yerleş. Aynı pizzacıyı orada aç.
Fırın New York'ta kaldı ama zararı yok: Efsanesin. Kulaktan kulağa. Google'da ismin için 50 bini aşkın girdi var.
Yeni yerinde de aynı kurallar: Rezervasyon yok. Haftada sadece 4 gün açık (Çarşamba-Cumartesi). Sadece saat 17'den sonra açık. Hamur bitti mi müşteri almıyor.
Şimdi, bu ne?
Anthony işte, yenileşim (inovasyon) ve girişimcilik için ideal bir örnek.
.Herkesle birlikte aynı işi yaparken, işini yeniledi.
.Fırını Amerika'da değil, pizzanın ana vatanı Napoli'de yaptırdı. Tam anlamıyla "gerçek" pizza pişirmeye uygun boyutlarda ve nitelikte.
.New York gibi her şeyi hızla tüketen, sürekli "yeni"yi arayan bir kentte "en yeni" o oldu.
.İdol haline geldi. Kollarındaki dövmeleri, "punk rock" halleri, asla ödün vermeyen dik başlılığıyla.
.Tam "eskimeye" başlıyordu ki, dükkanı sattı. Öte kıyıya gitti. Ününü sermaye olarak kullanarak yeniden başladı.
İşte bu köşede haftada bir, sizlere yenileşime dair dünyadan örnekler vereceğim. Yenileşimin temelinde yatan bilim ve teknoloji, araştırma-geliştirme ve iş yapma bilgeliği (know-how) hakkında örnekler olacak burada. Bazen böyle mikro düzeyde, bazen daha makro düzeyde. Ama, yenileşimin, hayatın esasen "kendisi" olduğunu anlatmak amacıyla...