Referanduma 3 gün kaldı. Bilindiği gibi referandumda kullanılacak birleşik oy pusulası farklı renklerle birbirinden ayrılmış iki bölümden oluşuyor. “Evet” tercihinin yer aldığı hane beyaz iken, “Hayır” tercihi ise kahverenginden oluşuyor.
Referanduma sayılı günler kala sosyal medyada, oyların nasıl kullanılması halinde geçerli olacağı veya olmayacağı yönünde türlü iddialar yayılmaya başladı. Kimine göre oyların geçerli olması için “tercih mührünün “evet” veya “hayır” yazısının tam üstüne basılması gerekiyor. Kimine göre ise bu bir tuzak. Mührün, yazının üzerine basılması halinde okunamayacağından oy geçersiz olacak. Ben bunlara gülüp geçiyorum. Ama yine de Habertürk gazetesinde yer alan ve İstanbul Şişli İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı görevlilerince yapılan, “Evet” tercihinin yer aldığı beyaz alana veya “Hayır’ tercihinin yer aldığı kahverengi alana mührün basılması halinde oy kullanma işleminin geçerli olacağı yönündeki açıklamalarını aktaralım. Oyun geçerli olmaması için önemli olan, mührün diğer renge taşmaması. Başkaca bir koşul yok. Daha bir sürü şehir efsanesi dolaşıyor.
Bütün bu tartışmalar içerisinde ben de, oy ne zaman geçerli sayılır ne zaman sayılmaz sorusunun cevabını aktarayım dedim. Tabii ki böyle bir sorunun cevabının aranması gereken yer, ilgili kanun. 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'un 101. maddesi, geçerli olmayacak oy pusulalarını şu şekilde saymıştır. (Madde genel seçimlere ve kullanılacak mührün “evet” şeklinde olmasına göre kaleme alınmıştır. Ancak referandumda kullanılacak mühür “tercih” şeklinde olacağından ben de maddeyi kullanılacak mühre göre uyarlayarak aktarıyorum)
1. Sandık kurulunca verilen ve o seçim için düzenlenmiş biçim ve renkte olmayan,
2. Arkasında “Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu” filigranı bulunmayan,
3. Arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan,
4. Hiçbir yerine “TERCİH” mührü basılmamış olan,
5. Tercihe göre ayrılmış alanlardan her ikisinede “TERCİH” mührü basılmış olan,
6. Tercihe göre farklı renklerle ayrılmış alanlardan diğerine taşmış “TERCİH” mührü bulunan,
7. Sandığın ait olduğu seçim çevresinden başka bir seçim çevresi için düzenlenmiş olan,
8. Bütünlüğü bozulacak şekilde yırtılmış veya koparılmış olan,
9. Üzerine “TERCİH ” mührü dışında veya “TERCİH” mührü yerine herhangi bir özel işaret, herhangi bir isim, imza kaşesi, mühür veya parmak izi basılmış olan,
10. Üzerinde tercihe göre ayrılmış bölümleri belirgin bir şekilde ve özel olarak karalanmış, çizilmiş veya işaretlenmiş olan,
11. Üzerinde yer alan matbu yazıların ve şekillerin dışında yazılar veya harfler veya sayılar yazılmış veya şekiller çizilmiş olan, birleşik oy pusulaları geçerli olmayacaktır.
Ancak anılan maddeye göre aşağıdaki hallerde oy pusulaları geçersiz kabul edilmeyecektir.
1. Zarfların açılması veya oyların okunması sırasında yırtılması.
2. Bütünlüğü bozulmaksızın bir kısmının kazaen yırtılması.
3. Herhangi bir şekilde lekelenmiş olup da bunun özel olarak işaret koymak amacıyla yapıldığının anlaşılamaması.
4. Birleşik oy pusulasının katlanarak zarfa konulması sebebiyle “TERCİH” mührü ile oy pusulasının arkasına basılan sandık kurulu mühür izinin oy pusulasının diğer kısımlarına geçmesi.
5. Tercihe göre ayrılmış alana basılan “TERCİH” mührünün alanı ayıran çizgiye taşmış olması.
6. Tercihe göre ayrılmış alanlardan bir diğerine taşmamak kaydı ile, bir ALANA birden çok “TERCİH” mührü basılması.
Ben oyun geçerlilik ve geçersizlik hallerini aktardım. Bir zahmet, siz de dikkat edin. Ama önce oy kullanmaya gidin.