Merkez Bankası'nın gerçekleştirdiği iktisadi yönelim anketinin nisan ayı sonuçları, reel sektörün moralindeki düzelmenin giderek belirginleştiğini ortaya koyuyor. Hala birçok konuda negatif düzeyde bulunulmakla birlikte, en azından negatif oranlar küçülüyor ve pozitife doğru yol alınıyor.
Olumlu beklentiler doğal olarak reel kesim güven endeksinin de yükselmesini sağlıyor. Aralık ayında indiği 52.3'lük düzeyle dip yapan reel kesim güven endeksi ocakta 59.4'e, şubatta 62.6'ya, martta 67.8'e çıkmıştı. Endeksteki artış nisanda hız kazandı. Reel kesim güven endeksi nisan ayında 85.1'e ulaştı. Böylece, geçen yılın eylül ayındaki düzeye dönülmüş oldu.
İktisadi yönelim anketine göre, son üç aydaki üretimde ve gelecek üç ayda beklenen üretimde belirgin bir artış var. Son üç aydaki üretim için arttı-azaldı diyenlerin şubatta yüzde 61.7'ye kadar çıkan negatif farkı, nisanda yüzde 28.5'e indi. Gelecek üç ay için beklenen üretimde aralıkta negatif yüzde 49'a ulaşan ve martta pozitif yüzde 2.2'ye çıkan fark, nisanda yüzde 24.7'ye fırladı.
Gelecek üç ayda istihdamını artıracağını söyleyenlerin martta yüzde 6.6 olan oranı nisanda yüzde 9.9'a çıktı. İstihdamın aynı kalacağını söyleyenlerin oranı yüzde 59.8'den yüzde 71.7'den yüzde yükseldi, istihdamı azaltacağını söyleyenlerin oranı ise yüzde 33.6'dan yüzde 18.4'e geriledi. Böylece, gelecek üç aya ilişkin denge oranı negatif yüzde 27'den negatif yüzde 8.5'e inmiş oldu. Sanayicilerin istihdama ilişkin bu değerlendirmeleri, genel anlamda olumlu beklenti içinde oldukları şeklinde yorumlanıyor.
Beklentilerdeki olumluya dönüş; biraz önce değindiğimiz üretimin yanı sıra, toplam sipariş ile ihracat ve iç piyasa sipariş beklentisinde de kendini çok belirgin olarak gösteriyor.
Genel gidişatla ilgili değerlendirmede dip noktaya geçen kasımda inildi. Kasımda iyimser olduğunu söyleyenlerin oranı yalnızca yüzde 2.4 düzeyindeydi, yüzde 71.4'lük bir kesim ise kötümser olduğunu belirtiyordu. Denge oranı negatif yüzde 69'u bulmuştu. Nisana gelindiğinde iyimserlerin oranı yüzde 15.2'ye yükseldi, kötümserlerin oranı yüzde 31.2'ye indi, denge oranı da yine negatif olmak üzere yüzde 16'ya kadar geriledi. Yüzde 16, geçen yılın ocak ayından bu yana geçen son on beş ayın en olumlu oranı.
Sanayici, sanki U'nun tabanına epeyce yaklaşmışız gibi bir görüntü veriyor. Sanayideki bu tabloyu ekonominin bütünü için düşünmek için erken. Ancak yine de 1627 sanayicinin iyimserlik taşıyan görüşü önem taşıyor.
| İktisadi Yönelim Anketinin Toplu Sonuçları | |||||||||||||
| Ocak | Şubat | Mart | Nisan | Mayıs | Hazi. | Tem. | Ağus. | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | ||
| Son üç aydaki üretim hacmi | 2008 | 10.3 | 1.6 | 8.0 | 20.6 | 23.0 | 25.7 | 18.2 | 7.4 | -5.6 | -22.8 | -43.2 | -52.6 |
| 2009 | -54.4 | -61.7 | -51.7 | -28.5 | |||||||||
| Şu anda kayıtlı toplam sipariş miktarı | 2008 | -19.2 | -19.5 | -13.0 | -20.2 | -19.5 | -20.6 | -22.2 | -24.7 | -33.8 | -44.9 | -56.1 | -64.8 |
| 2009 | -68.8 | -71.5 | -69.9 | -60.7 | |||||||||
| Şu anda kayıtlı ihracat siparişlerinin miktarı | 2008 | -17.1 | -16.8 | -12.2 | -11.2 | -15.1 | -17.0 | -17.7 | -25.3 | -29.2 | -40.0 | -50.3 | -59.8 |
| 2009 | -65.6 | -68.6 | -65.1 | -57.2 | |||||||||
| Mevcut mamul mal stok düzeyi | 2008 | 8.0 | 8.9 | 4.7 | 6.9 | 12.3 | 11.7 | 12.4 | 11.4 | 18.1 | 15.3 | 20.4 | 5.0 |
| 2009 | 5.0 | 2.8 | 6.4 | -3.8 | |||||||||
| Gelecek üç aydaki üretim hacmi beklentisi | 2008 | 27.7 | 37.4 | 39.8 | 37.8 | 27.4 | 18.9 | 16.2 | 12.2 | 2.6 | -23.8 | -45.0 | -49.1 |
| 2009 | -23.1 | -11.5 | 2.2 | 24.7 | |||||||||
| Gelecek üç aydaki istihdam beklentisi | 2008 | 9.6 | 9.7 | 8.4 | 10.0 | 6.8 | 6.4 | 3.4 | 0.0 | -12.8 | -24.0 | -49.0 | -48.6 |
| 2009 | -39.7 | -38.1 | -27.0 | -8.5 | |||||||||
| Son üç ayda alınan toplam siparişlerin miktarı | 2008 | 1.5 | -9.7 | 7.5 | 11.3 | 11.0 | 15.6 | 8.2 | -1.8 | -15.5 | -28.0 | -45.8 | -62.8 |
| 2009 | -62.7 | -65.4 | -59.8 | -33.0 | |||||||||
| Gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı beklentisi | 2008 | 24.0 | 38.2 | 30.0 | 24.3 | 25.9 | 16.6 | 14.6 | 11.1 | 4.3 | -22.2 | -36.7 | -35.7 |
| 2009 | -23.5 | -13.5 | -0.2 | 13.7 | |||||||||
| Gelecek üç aydaki toplam sipariş miktarı beklentisi | 2008 | 26.1 | 41.2 | 42.3 | 38.1 | 30.1 | 21.9 | 18.3 | 13.1 | -1.1 | -28.3 | -44.7 | -49.2 |
| 2009 | -24.7 | -9.6 | 1.0 | 24.5 | |||||||||
| Son üç ayda alınan ihracat siparişlerinin miktarı | 2008 | 6.5 | -0.1 | 9.4 | 8.7 | 14.5 | 15.7 | 4.7 | -4.8 | -13.6 | -21.0 | -37.1 | -50.8 |
| 2009 | -52.4 | -57.0 | -52.8 | -27.3 | |||||||||
| Şu anda kayıtlı iç piyasa siparişlerinin miktarı | 2008 | -23.8 | -22.2 | -20.7 | -21.6 | -26.5 | -25.4 | -27.5 | -24.9 | -36.3 | -45.4 | -56.4 | -67.8 |
| 2009 | -69.0 | -67.7 | -69.0 | -56.9 | |||||||||
| Son üç ayda alınan iç piyasa siparişlerinin miktarı | 2008 | -8.7 | -21.6 | -4.7 | -1.7 | 0.8 | 1.7 | -0.3 | -11.3 | -22.8 | -31.3 | -50.9 | -62.4 |
| 2009 | -64.7 | -66.1 | -61.1 | -40.7 | |||||||||
| Gelecek üç aydaki iç piyasa sipariş beklentisi | 2008 | 21.3 | 37.9 | 36.4 | 27.8 | 20.0 | 16.5 | 15.6 | 11.2 | -4.4 | -31.3 | -44.5 | -49.3 |
| 2009 | -26.4 | -11.9 | -7.2 | 21.4 | |||||||||
| Gelecek üç aydaki iç piyasa satış fiyatı beklentisi | 2008 | 21.9 | 21.5 | 34.6 | 33.4 | 31.8 | 28.8 | 29.7 | 13.6 | 5.7 | -2.7 | -0.8 | -10.8 |
| 2009 | -8.3 | -8.9 | -6.4 | 5.9 | |||||||||
| Geçmiş oniki aya kıyasla, gelecek oniki ayda, sabit sermaye yatırım harcaması beklentisi | 2008 | 7.1 | 2.1 | 3.1 | 0.7 | -3.0 | -1.4 | -2.7 | -10.8 | -9.3 | -26.6 | -41.5 | -47.8 |
| 2009 | -45.2 | -43.2 | -49.6 | -43.3 | |||||||||
| Sanayi dalınızdaki genel gidişat konusunda bir ay öncesine kıyasla görüşünüz | 2008 | -9.0 | -16.4 | -28.3 | -31.5 | -31.0 | -37.8 | -36.6 | -18.7 | -35.5 | -62.0 | -69.0 | -68.0 |
| 2009 | -56.8 | -53.2 | -47.0 | -16.0 |