TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi haziran ayında 115.65 düzeyine inerek beklentiler paralelinde gerçekleşti. Endeks, mayıs ayında 119.91, nisanda 121.40 düzeyinde bulunuyordu. Reel efektif döviz kuru endeksi, haziran ayında indiği 115.65 ile geçen yılın mart ayındaki 114.22'den sonraki en düşük düzeyde gerçekleşmiş oldu.
Yani Türk Lirası'ndaki değer kaybı sürüyor. Bunu görmek için reel efektif döviz kuruna ihtiyaç yoktu elbette. Ama enflasyonun da dikkate alındığı ve yalnızca dolar ve eurodan ibaret olmayan bilimsel bir hesaplama olarak reel efektif döviz kuru endeksi gerçek gidişatı çok daha iyi gösteriyor kuşkusuz.
Her ne kadar reel efektif döviz kuru endeksinin hesaplamasına çok sayıda döviz giriyorsa da, ağırlık dolar ve euroda. Dolar ve eurodaki artış da temmuz ayında da sürüyor. En azından haziran ayı ortalamasına göre... Dolayısıyla tablo tersine dönmediği ve dolar ve euroda haziran ayı ortalamalarının altına inilemediği takdirde, ki ufukta o yönde bir gelişme emaresi yok, reel efektif döviz kuru temmuzda daha aşağılarda oluşacak demektir.
Kuşkusuz reel kurun hangi düzeye gerileyeceğini belirleyecek tek etken döviz kurlarında ortaya çıkacak artış değil. Enflasyonun düzeyi de bu konuda belirleyici olacak. Ancak şimdiden yapılan tahminler, reel kurda temmuz için 113 dolayında bir endekse işaret ediyor.
Reel efektif döviz kuru endeksi mayıstaki 119.91'den hazirandaki 115.65'e gerilerken yüzde 3.6'lık bir düşüş gösterdi. Temmuzdaki gerilemenin hız keseceği tahmin ediliyor. Reel kurun temmuzda yüzde 2 kadar gerileyeceği ve böylece 113'e ineceği tahminleri ağır basıyor.
Kur artışı da yansıyınca...
Bu arada temmuz ayı enflasyonunun ne olabileceğine dönük tahminler yapılırken Merkez Bankası'ndan çarpıcı bir değerlendirme geldi.
Merkez Bankası'nın enflasyonla ilgili açıklamasında "Aylık fiyat değişimleri değerlendirildiğinde son dönemde Türk Lirası'nda gözlenen değer kaybının henüz temel mal fiyatlarına belirgin olarak yansımadığı görülmektedir" denildi.
Demek ki TL'deki değer kaybının asıl etkisini temmuz ve belki sonraki aylarda da göreceğiz.
Grafiklerde de dolar ve euronun aylık ortalama bazda haziran ayında nasıl hızlı bir çıkış izlediği çok somut olarak gözleniyor. Merkez Bankası bile "Bu çıkış fiyatlara henüz yansımadı" diyorsa, insan "Yansımış hali nasıl olacak" diye düşünmeden edemiyor.
Taze-meyve sebzeden kurtuluş yok!
Bir yanda Merkez Bankası'nın, "TL'deki etkiyi henüz tam olarak görmedik" şeklindeki açıklaması var. Bu, kötü bir haber. Bir kötü haber de biz verelim. Hani hazirandaki yüksek oranlı TÜFE artışının sorumlusu işlenmemiş gıda maddeleri, bu çerçevede de taze meyve-sebze oldu ya, bu etki temmuzda da büyük olasılıkla sürecek. Nasıl mı?
Taze meyve-sebze fiyatları haziranda geçen yıla göre tam yüzde 37.91 arttı. Peki temmuzdan temmuza artış ne olabilir? Burada temel oluşturan baz rakam belli; yani temmuz 2012'deki rakam ya da endeks. Geçen yılın temmuz ayında meyve-sebze fiyatları yalnızca yüzde 0.18 artmış. Bir anlamda geçen yılın haziran ayındaki meyve-sebze endeksini 100, bu yılın haziranındaki endeksi 137.91 kabul edersek, geçen yılın temmuzundaki endeks de 100.18 düzeyinde. Yani eğer bu yıl meyve-sebze fiyatları temmuzda kayda değer bir gerileme göstermezse, yıllık artış yine yüzde 37 dolayında kalacaktır. Meyve-sebze fiyatları temmuzda yüzde 10 gerilese bile geçen yıla göre artış yine de yüzde 24 düzeyinde oluşacaktır.
Temmuzdan temmuza artışın yüzde 5 dolayında makul sayılabilecek bir düzeye inmesi için meyve-sebze fiyatlarının temmuz ayında yüzde 25'e yakın gerilemesi gerekmektedir. Bu gerçekleşebilir mi; mümkün, ama çok da kolay değil.
***
Yani ortada Merkez Bankası'nın "Kur etkisini henüz tam görmedik" açıklaması var. Bu açıklama temmuz enflasyonuna umutlu bakmayı zorlaştırıyor. Diğer yanda taze meyve-sebzeden gelecek etkiyi çok çok aşağı çekmenin zorluğu var. Bu da yıllık enflasyon konusunda umutlu olunmasını engelliyor.
Ama neyse ki yüksek sayılabilecek aylık enflasyonun iyi bir tarafı da var; reel kur, çok da aşağı gitmeyecek demektir.
Tabii ki normal koşullarda ve diğer ülkelerdeki enflasyonun etkisi çok ağır basmadığı takdirde...