Ekim ayında TL’nin değeri neredeyse sabit kaldı. Hatta TL, dolara karşı değer kazandı, euroya karşı yaşanan değer kaybı da çok sınırlı oldu. Ay ortalaması bazında eylülde 2.0171 düzeyinde bulunan dolar, ekimde 1.9903’e indi. Euro ise 2.6902’den 2.7132’ye yükseldi.
Reel efektif döviz kuru endeksi, TL’nin yalnızca bu iki paraya karşı durumunu göstermiyor kuşkusuz. Hesaplamada çok sayıda para dikkate alınıyor. Ancak, bu iki paranın ağırlığının çok fazla olduğu da bir gerçek.
Geçen ayın sonuna doğru (25 Ekim) gidişatın reel efektif döviz kuru endeksinin ekimde yeniden değer kazanması yönünde olduğunu ve endeksin 109-110 aralığında bir değer almasının beklenebileceğini yazmıştık. Merkez Bankası tarafından dün yapılan açıklama, tam da tahminimiz doğrultusunda bir gerçekleşme olduğunu gösterdi. TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi ekim ayında 109.99 oldu. Eylülün revize edilen endeksi 108.61 düzeyinde bulunuyor.
Ekimde reel kurun yükseleceğini tahmin etmek pek zor değildi. Çünkü girişte de belirttiğimiz gibi TL’de belirgin ve yüksek oranlı bir değer kaybı yoktu, hatta dolara karşı bir değer artışı bile yaşanmıştı. Ayrıca, hemen her yılın ekiminde olduğu gibi bu yılın ekiminde de diğer aylarla kıyaslandığında yüksek bir fiyat artışı söz konusuydu ve bu artışın yüksek olacağı da bekleniyordu.
Kurda enflasyonun çok altında bir artış yaşanmış, hatta 1 dolar+1 euro toplamından oluşan sepette yüzde 0.08’lik bir gerileme olmuştu. Bir yandan TL’nin sepet bazında değer kazanması, bir yandan yüksek enflasyon, TL’nin değer kazandığını gösteriyordu ve bu durum doğal olarak reel efektif döviz kuru endeksine yansıdı. Reel efektif döviz kuru endeksi ekimde eylüle göre yüzde 1.27 artış gösterdi.
Ekim ayında yaşanan bu artışla birlikte reel efektif döviz kurunda mayıstan bu yana sürmekte olan gerileme de tersine dönmüş oldu. Ancak bunun bir eğilime dönüşeceğini söyleyebilmek tabii ki mümkün değil.
Kasım ve aralık aylarındaki fiyat artışı çok olağandışı gelişmeler yaşanmadığı takdirde ekimdeki orandan çok daha düşük olacak. Belki kurda artış ortaya çıkacak. Bu iki etken bir araya gelince kaçınılmaz olarak reel efektif döviz kuru yenidden gerileme gösterecek.
Endeks 5 puan daha artabilir
Reel efektif döviz kuru endeksi ekim ayında 109.99 düzeyinde. Merkez Bankası şimdiye kadar reel kur konusunda hep “Her yıl için 1.5 puanlık bir değerlenme normal” görüşünü dile getirdi. 2003 yılı 100 kabul edilerek hesaplanmak olan endeksin, bu görüşe göre on yıl içinde 15 puan yukarıda oluşması normal. Yani 2013 yılı için endeksin 115’e çıkması hem normal bulunuyor, hem de bu düzeyin altı “TL’nin fazla değerlenmesi” olarak görülüyor ve istenmiyor.
Geçenlerde de yazdığımız gibi, Merkez Bankası’nın amacı da zaten TL’nin biraz daha değerlenmesini ve reel efektif döviz kuru endeksinin 115’e doğru yol almasını sağlayabilmek.2013 sonu için önce “tahmin” gibi dile getirilen, daha sonra “varsayım” ifadesiyle esnetilen 1.92’lik dolar kuru da zaten TL’nin değerlenmesinin istendiğinin açık bir kanıtı niteliğinde.
Reel sektörün açık pozisyonu 166 milyar
Bu arada finansal olmayan kuruluşların döviz pozisyonu açığı ağustos ayında 165.8 milyar dolara ulaştı. Pozisyon açığı temmuz sonunda 165 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu.Bu konuya daha sonra detaylı olarak değineceğimizi belirtelim.