Reel kesim yeni yıla moralli girdi, güven endeksi ve sektörel endekslerin yönü yukarı döndü
Reel kesim yeni yıla tahminlerden öte iyi bir başlangıç yaptı. En azından beklentiler ve ekonomiye duyulan güven açısından. Ocak ayında aralığa göre hem reel kesim güven endeksinde artış oldu, hem de sektörel güven endeksleri artış gösterdi.
Merkez Bankası'nın gerçekleştirdiği iktisadi yönelim anketi ve bu anket sonuçlarından oluşturulan reel kesim güven endeksi tam sekiz ay aradan sonra arttı. Reel kesim güven endeksinde son artış geçen yılın nisan ayında görülmüştü. Nisanda 116 ile son dönemlerin en yüksek düzeyine çıkan endeks, sonrasında ise düzenli bir biçimde gerileyerek geçen yılın aralık ayında 97.9'a inmişti. Endeks, ocak ayında ise 4.2 puanlık artışla 102.1'e yükseldi.
Reel kesim güven endeksinin sekiz ay sonra yeniden artış göstermesinde en büyük katkıyı gelecek üç aylık döneme ilişkin üretim hacmi ve ihracat sipariş miktarında beklenen artışlar yaptı. Aralıktan ocak ayına geçişte üretim hacmini gösteren endeks 12.4 puan, ihracat sipariş miktarı endeksi 9.3 puan arttı. Reel kesim, gelecek üç ayda toplam istihdamda da artış beklediğini belirtti. İstihdama ilişkin endekste de 6.8 puanlık artış oldu.
Reel kesim güven endeksi kapsamındaki en can alıcı soruların başında "Sanayi dalınızdaki genel gidişat konusunda bir ay önceye göre görüşünüz nedir" sorusu geliyor. Katılımcılar bu soruya "daha iyimser, aynı, daha kötümser" yanıtı veriyor ve "iyimser-kötümser" farkı ile denge değerine ulaşılıyor.
Gidişat konusunda iyimser olduğunu belirtenlerin aralık ayında yüzde 10.7 olan oranı ocakta yüzde 14.7'ye çıktı. Durumun aynı olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 76.7'den yüzde 73.1'e, kötü olduğunu söyleyenlerin oranı ise yüzde 12.6'dan yüzde 12.2'ye geriledi. Böylece aralık ayında negatif 1.9 olan denge değeri, ocakta pozitif 2.5'e yükseldi.
Genel gidişata ilişkin denge değeri reel kesim güven endeksinin rekor kırdığı geçen yılın nisan ayında pozitif 10.3 düzeyinde bulunuyordu. Nisanda yüzde 19.5'lik kesim iyimser, yüzde 9.2'lik kesim ise kötümser olduğunu belirtmişti.
Bir ay önceye göre iyi de…
Reel kesim güven endeksinde ocak ayında ortaya çıkan tablo, aralık ayına göre çok belirgin biçimde olumlu bir gidişata işaret ediyor. Ancak, değerlendirmeyi yalnızca bir aya göre yapmak, eğilime ilişkin olsa olsa bir ipucu olabilir. Oysa mevcut düzeyi iyi okuyabilmek için önceki dönemlerle de kıyaslama yapmak gerek.
Reel kesim güven endeksinin son bir yıl içinde en yüksek düzeye geçen yılın nisan ayında çıktığını belirttik. Endeks, nisan ayında 116'ya ulaşmıştı. Yani, ocak ayındaki 4.2 puanlık artışla 101.8'e çıkan endeks, nisan ayındaki düzeyin halen 13.9 puan altında bulunuyor. Geçen yılın ocak ayına, yani bir yıl öncesine göre artış ise yalnızca 0.2 puan.
Bazı alanlarda geçen yılın nisan ayına göre hala çok çok geride bulunulduğu dikkati çekiyor. Gelecek üç aydaki üretim hacmine ilişkin endeks nisanın tam 27.9 puan altında. Yine gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı endeksi nisanın 20.2, toplam istihdam endeksi nisanın 18.1 puan altında bulunuyor. Son üç aydaki toplam sipariş miktarı endeksinde de nisanın 17.9 puan altında kalınmış durumda.
Dolayısıyla reel kesimin 2013'e iyi sayılabilecek bir başlangıç yaptığının altını çizmek, ancak bu bir aylık gelişme karşısında da rehavete kapılmamak gerekiyor.
Sektörel endeksler de toparlandı
Merkez Bankası'nın iktisadi yönelim anketi ve reel kesim güven endeksinde ortaya çıkan iyiye gidiş işareti, TÜİK'in sektörel endekslerinde de görüldü. "İşaret" vurgusuna özellikle gerek duyuyoruz, çünkü bu bir aylık olumlu tabloyu eğilim olarak görmek mümkün değil. Ocak ayında ortaya çıkan bu olumlu tablo, şubatla birlikte değişebilir. Dolayısıyla olumlu gidişin en az birkaç ay sürmesi gerektiğini düşünüyoruz.
TÜİK'in geçen hafta sonu açıkladığı verilere göre; hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörü güven endeksleri ocak ayında aralık ayına göre artış gösterdi. Ocak ayındaki artışa rağmen, bu üç endeks içinde geçen yılın ocak ayına göre artış yalnızca perakende ticaret sektörü güven endeksinde görüldü. Diğer iki endeks, halen 2012'nin ocak ayındaki düzeyin altında bulunuyor.
Ocak ayında en dalgalı hareket inşaat sektörü güven endeksinde gözlendi. Ocakta aralığa göre tam yüzde 12.3 artan inşaat sektörü güven endeksi, bu hızlı artışa rağmen, bir yıl öncesinin yüzde 8.8 altında bulunuyor. Geçen yıl ocakta 88.4 olan inşaat sektörü güven endeksi, yılı 71.8 puandan kapatmıştı. Bu yılın ocak ayında ise 80.6'ya çıkıldı.
Kapasite kullanımındaki çelişki
Reel kesimin ekonomiye güveni artmış görünüyorsa da imalat sanayindeki kapasite kullanımına ilişkin gerçekleşme farklı bir gidişata işaret ediyor. Yani reel kesim güven endeksiyle kapasite kullanımı arasında bir çelişki var. Bir yanda sekiz ay aradan sonra artan reel kesim güven endeksi, öbür yanda ise son 34 ayın en düşük düzeyinde gerçekleşmiş bir kapasite kullanım oranı. Ocak ayındaki kapasite kullanım oranı yüzde 72.4 oldu ve böylece 2010 yılının mart ayındaki yüzde 67.3'ten sonraki en düşük oran gerçekleşti.