TerraCycle CEO'su Tom Szaky: "Türkiye'de geri dönüşüm için duyarlılık var, yeterli altyapı yok"
Meksika, Arjantin, İsrail, Macaristan ve Türkiye gibi gelişen pazarlarda geri dönüşüm kültürü yeni gelişiyor. Türkiye'de insanlar bu konuda çok istekli ve duyarlı, ama sorun altyapı olmaması. Dünyanın heryerinde insanlar çevreye karşı duyarlı; ama hükümetlerin öncelikleri farklı" diyen Tom Szaky, genç eko-girişimcilere, "Farklı olun, küresel düşünün" diyor.
Aslında herşey bir solucanla başlar. Princeton Üniversitesi'nde ilk sınıf öğrencisi olan Tom, birkaç arkadaşı ile birlikte tatile gider. Yemek artıklarını kırmızı solucanlara yedirirler ve oluşan gübreyi kapalı alanda yetiştirdikleri bitkilere verirler.
Princeton İş Yaratma Planı yarışmasına katılmak için bir fikir arayan Tom, böylece fikri bulmuş olur: Organik atıkları yemesi için solucanları kullanmak. Bu sayede hem kaliteli gübre üretilebilir, hem de bazı çevresel sorunlara çözüm!
Sazky, TerraCycle'ı 2001 yılında, 19 yaşındayken kurmaya karar verir. Şirket ilk başta, organik gübre şirketi olarak faaliyet gösterir. Daha sonrasında ise yapısı tamamen değişir ve hedefini, "atık fikrinin ortadan kaldırılması" olarak belirler.
Terracycle CEO'su Tom Szaky bir eko-kapitalist. Yani hem girişimci, hem de çevreyi ve insanı koruyarak daha iyi bir dünya yaratmak için çalışıyor. "İnsanların çöpe bakış açısını ve sürdürülebilirliğin tarihini değiştiren isim" olarak anılıyor.
Aslında yaptığı, dünyayı koruma hedefini karlı bir iş modeline dönüştürmek.
TerraCycle, bugün dünyanın en hızlı büyüyen yeşil şirketlerinden birisi. Amacı; atık fikrinin ortadan kaldırılması. Şirket bunu, daha önce geri dönüşümü mümkün olmayan veya geri dönüşümü zor gerçekleşen atıklara yönelik ulusal geri dönüşüm sistemleri oluşturarak gerçekleştiriyor. Toplanan atıklar farklı seçeneklerden oluşan ürün ve malzemelere dönüştürülüyor. Bunların arasında çantalar, masalar, banklar, cüzdanlar gibi çok farklı ürünler var.
Şirket 22 ülkede, 35 milyondan fazla gönüllüye sahip. Atıklar, bu gönüllüler tarafından toplanıyor.
Terracycle'ın faaliyet gösterdiği ülkeler arasında Türkiye de var. Türkiye'deki gönüllülerin sayısı bugün itibariyle 54 bin 154. Toplanan atık miktarı ise 4 bin 267 adet.
Terracycle CEO'su Tom Szaky ile Sykpe üzerinden gerçekleştirdiğimiz söyleşide, eko-girişimciliğin Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerdeki geleceğini konuştuk. Szaky'ye genç eko-girişimcilerin pazara girerken dikkat etmesi gereken unsurları sorduk. İşte Szaky'nin DÜNYA'ya yaptığı değerlendirmeler:
Dünyayı korumayı karlı bir iş modeline dönüştürmek
"Eko-girişimcilik, üç temel unsuru bir araya getiriyor: Çevreyi korumak; daha iyi bir dünya için çalışmak ve bunu yaparken para kazanmak. TerraCycle'ın hedefi sadece kar etmek değil; dünyaya ve insanlara yarar sağlamak. 10 yıldır 22 ülkede faaliyet gösteriyoruz. Türkiye de bu ülkeler arasında. 2012 yılında 1.2 milyar adet atık topladık. Hayır kurumlarına 2 milyon dolar tutarında bağış gerçekleştirdik. Bunun yanı sıra şirket dokuz yıldır sürekli olarak büyümeye devam ediyor. Kar oranımız artıyor."
35 milyon insan bizim için çöp topluyor
"Bundan on sene önce, 'bu çöp neden var?'" sorusunu sorduk; çünkü doğada çöp yok. Çok fazla çöp olmasının nedeni bizim çok fazla tüketen bir toplum olmamızdan kaynaklanıyor. Organik gübre şirketi olarak faaliyet gösterirken, çöp konusunu yeniden düşünmeye karar verdik. Organik gübre elde etmek için uyguladığımız yöntemi, çöpe uygulamaya karar verdik. 2007-2008 itibariyle çöp toplama ve yeniden dönüşüme odaklandık. Bugün 35 milyon insan bizim için çöp topluyor. Bu insanların büyük bir bölümünü kadınlar ve çocuklar oluşturuyor. Erkeklerin sayısı ise çok daha az. Bize gönderilen çöpler ise geri dönüşüme tabi tutulup, yeni ürünlere dönüştürülüyor."
Türk insanı geri dönüşüme duyarlı
"Meksika, Arjantin, İsrail, Macaristan ve Türkiye gibi gelişen pazarlarda faaliyet gösteriyoruz. Bu ülkelerde geri dönüşüm kültürü ve uygulamaları da aslında yeni gelişiyor. İşin ilk başında birçok insan Türkiye'ye gelmemize şaşırdı. Türkiye'de insanların geri dönüşüm konusuyla ilgilenmediklerini dile getirdiler. Oysa biz Türkiye'de insanların bu konuda çok istekli olduklarını gördük. Aslında tek sorun altyapı olmaması. Diğer ülkelerle aradaki fark, insanların çevreye daha duyarsız olmasından değil, hükümetlerin bu yönde yeterince altyapıya odaklanmamasından kaynaklanıyor. Biz bu ülkelerde işimizin çok daha zor olacağını düşünmüştük. Ama böyle olmadı. Dünyanın heryerinde insanların çevreye karşı duyarlılıkları eşit; fakat yükselen ekonomilerde hükümetler okul, yol gibi daha somut konulara odaklanıyorlar. Oysa çöp küresel bir sorun."
Sazky'den Türk eko-girişimcilere tavsiyeler
- Küresel bir dünyada yaşıyoruz, dolayısıyla yeni bir fikriniz varsa, bunu tüm dünyaya anlatma şansına sahipsiniz. Bu sayede dünyanın herhangi bir yerinden finans sağlama şansınız olur.
- Dikkat etmeniz gereken en önemli konu, fikrinizin sadece Türkiye'yi değil, tüm dünyayı nasıl etkileyeceğini ortaya koymak. Fikrinizin küresel kapsamda uygulanabilir olması gerekir.
- Büyük bir pazarı hedef almaya dikkat edin. Büyük bir pazarda, fırsatlar da büyük olacaktır.
- Farklı; benzeri olmayan bir fikir bulun. Eğer tek olursanız, rekabet de olmaz. TerraCycle 10 yıl önce kuruldu. Bugün hala rakibimiz yok.
- Fikriniz tüm dünyayı ilgilendiren büyük sorunlara çözüm bulsun, küçük sorunlara değil.
- Şirketinizi bir ağaç gibi yönetin, ateş gibi değil. Ağaç, sürdürülebilir bir şirket gibidir. Güneş, toprak, su ve havadan beslenir; ve kullandığı her şeyi geri verir. Geleneksel şirketler ise ateş gibidir. Kaynakları hızla tüketirler; gerilerinde atık bırakırlar; tüketecek birşey olmadığında ise sönüp giderler.