Büyçede 2009 yılı için 262 milyar YTL gider, 248 milyar YTL gelir tahmini yapılmıştır. Açık, 13 milyar YTL olarak tahmin edilmiştir. 2008 yılında 174 milyar YTL olacağı tahmin edilen vergi gelirinin 2009 yılında yüzde 26 artış ile 220 milyar YTL'ye çıkması, 2008 yılında 56 milyar YTL olacağı, tahmini faiz ödemelerinin 2008 yılında 57 milyar YTL olarak gerçekleşmesi beklenmektedir.
Küresel kriz fırtınasının etkisinde, bugünlerden 2009 yılının tamamı için isabetli gelir-gider tahmini yapmak çok zordur.
Fakat bütçenin bir hazırlık takvimi vardır.
Kaldı ki bizde bütçeler uzun süredir üçer yıllık projeksiyonları içeren "orta vadeli program"lara dayalı olarak hazırlanıyor.
Orta vadeli programlar ile bırakınız bir yıl sonrasını, 3 yıllık dönemin tahmin edilmesine çalışılıyor.
"Orta vadeli program"da bütçe yılı ile o yılı izleyen iki yılın (3 yıllık dönemin) gelir-gider tahminleri yer alıyor.
Devlet Planlama Teşkilatı temel ekonomik büyüklükleri ve hükümetin politikalarını dikkate alarak bir taslak hazırlıyor. Bu taslak Bakanlar Kurulu tarafından kabul edildikten sonra "orta vadeli proğram" olarak Resmi Gazete'de yayınlanıyor.
Maliye Bakanlığı da bu orta vadeli programdaki büyüklere göre bütçe taslağı hazırlıyor ve de en geç 15 Ekim'de TBMM'nin tetkik ve onayına sunuyor.
2009 yılı bütçesinin büyüklüklerini belirleyen 2009-2010 ve 2011 yıllarını kapsayan orta vadeli program 28.6.2008 tarihinde Resmi Gezete'de yayınlandı.
Resmi Gazete'de yayınlanan orta vadeli programda 2009 yılında ekonominin yüzde 5.0 büyüyeceği, milli gelirin (GSYH) 773 milyar dolara yükseleceği, 2009 yılı ortalama dolar kurunun 1.43 YTL olacağı, enflasyonun yüzde 7.5 olarak gerçekleşeceği varsayılıyordu.
Orta vadeli programın yayınlanmasından sonra, bütçe daha TBMM'ye sunulmadan bu temel büyüklükler değişti. 2008 yılından önceki yıllarda da böyle oluyordu ama, 2008 yılında orta vadeli program hazırlandıkdan sonra ortaya çıkan küresel kriz fırtınası, sadece Türkiye için değil, tüm ülkeler için 2009 yılının ve sonraki yılların bekleyişlerini altüst etti.
- Bütçenin doğruluğu, vergi geliri ve diğer gelirlerin doğru olarak tahminine bağlıdır. Vergi geliri ve diğer gelirler ise büyümeye bağlıdır. 2009 yılı için büyüme yüzde 4 olarak tahmin edilmiştir.(Orta vadeli programda büyüme hedefi, yüzde 5 idi. Bütçe hazırlanırken yüzde 4'e indirildi.) Dünyadaki krizin etkisinde ekonomi yüzde 4 oranında büyümez ise, vergi gelirleri tahmini tutmaz.
- 2008 yılı enflasyon hedefi (TÜFE artışı) yüzde 7.5 olarak kabul edilmiştir. Eğer enflasyon daha yüksek olur ise, harcamalar için ayrılan ödenekler yetmez. Örneğin memura belli oranda bir zam öngörüldükten sonra, enflasyon nedeniyle zam oranı artırılır ise, ödenek sorunu ortaya çıkar.
- Dolar fiyatı (ortalama dolar kuru) 1.43 olarak kabul edilmiştir: Dolar fiyatı artar ise gider kalemleri büyür.
Kısa sürede temel büyüklüklerin değiştirilmesini zorunlu kılan ekonomik çalkantıya rağmen mümkün olduğunca ileride neler olup biteceğini tahmin etmek gerekir.
Yılın sonu yaklaşıyor. Sadece makro ekonomi için değil, mikro ekonomi için de geleceğe ait tahminlere ihtiyaç vardır. Şirketler, üreticiler işlerini neye göre ayarlıyacaklar?
Her halde bir tahmin yapılacak ve de gelişmelere göre tahminler düzeltilecek. Bırakınız kriz zamanını, normal zamanlarda da bizde orta vadeli program (OVP) tahminlerinde düzeltmeler yapılmıştır.Yapılmaktadır.
Tahmini en zor büyüklükler, büyüme oranı, enflasyon, ortalama döviz kuru ve cari açık rakamı olmaktadır.
2008 ve 2009 üçer yıllık orta vadeli programlarında değişen büyüklükler
2008 - 2010 O.V.P. 2009 - 2011 O.V.P.
2008 2009 2008 2009
GSYH artış hızı 5.5 5.7 4.5 5.0
GSYH (Yeni milyar YTL cari) 978 1.075 980 1.109
GSYH (Milyar dolar) 656 716 754 773
Nüfus (Bin kişi) 71.433 72.290 71.433 72.290
Kişi başına gelir ($) 9.183 9.904 10.553 10.689
Ortalama dolar kuru 1.4914 1.5012 1.3000 1.4357
TÜFE / enflasyon 4.0 4.0 9.5 7.8
Cari açık / GSYH (%) 4.7 4.6 6.5 6.8
Cari açık (Milyar dolar) 30.8 32.9 49.0 52.5