Tam da ABD'de Obama'nın zaferiyle sonuçlanan yeni başkanlık seçiminin yapıldığı günlere denk geldi AKP'nin başkanlık sistemi önerisi. Yoğun gündem arasında üstünde pek durulmadı sanki. Acaba özellikle mi, bu günlere denk getirildi bu öneri?
Bahtsız bedevi tartışması bile gazetelerde zar zor yer bulabildi kendine. Oysa bu tartışmayı büyütmek, manşetlere taşımak, günlerce gündemde tutmak ne keyif verirdi bize.
Okyanus ötesi (o anlamda değil) çok daha fazla ilgimizi çekti doğal olarak. Tüm dünya gibi biz de ABD'deki seçimi izledik. Gündemde ön sıralarda yer aldı bu seçim.
ABD'deki seçimi de, bizdeki başkanlık sistemi önerisini de, bedevi tartışmasını da ikinci planda bırakan, gölgeleyen not artışıydı. Fitch'in not artırımı, gündemin birinci sırasına oturuverdi.
Yıllar sonra gelen not artırımının Türkiye ekonomisini nasıl olumlu etkileyeceği üzerinde yorum üstüne yorum yapıldı. Olumlu etkiler görüleceğinden kimsenin kuşkusu yoktu da, bir kesim vardı ki "Not artışından bana ne" diye burun kıvırıyordu. Ekonomi çevrelerinde diğer iki rating şirketinin de not artırımına gideceği beklentisi oluşmuşken ve bu şirketlerden en az birinin 2013'ün ilk yarısında not artıracağı tahmini yapılırken, bu kesim "Not artışı bana ne getirir ki" havasındaydı.
Tahmin edileceği gibi not artırımına ilgisiz kalan bu kesim, sabit gelirli çalışan kesim. Belli bir gelire sahip olanlar bile böyle düşündükten sonra ekonomik yönden daha olumsuz koşullarda bulunanların da aynı düşünceye sahip olduğunu varsaymak hiç yanlış olmaz.
***
"Not arttı, artık Türkiye'ye daha çok yabancı sermaye gelecek, daha çok döviz gelecek, yatırımlar artacak" denildikçe itiraz sesleri yükseliyor:
- Türkiye'ye çok döviz gelmesinin bana nasıl bir yararı olacak ki?
- Döviz gelince kurlar artmaz, hatta bir miktar azalır, böyle olunca da örneğin akaryakıt fiyatları geriler, fena mı?
- Sanki şimdiye kadar kur artmadığında akaryakıt fiyatları geriledi mi ki, şimdi gerilesin.
- Haksızlık etme, akaryakıt fiyatları hep artmıyor, zaman zaman da geriliyor. Hem konu yalnızca akaryakıt fiyatları değil ki. Çok döviz gelince Hazine daha ucuz borçlanacak. Bütçedeki faiz yükü azalacak.
- Ne yani, bütçede faiz yükü azaldı, diye hükümet bana daha çok mu zam verecek. Görüyoruz işte, her yıl enflasyonun 1, bilemedin 2 puan üstünde zam veriliyor. Üstelik açıklanan enflasyon da benim gerçek enflasyonumu yansıtmıyor.
- Enflasyon ayrı bir tartışma konusu. Not artışını küçümsememek gerekir. Bak borsaya daha çok para giriyor, hisse senedi fiyatları artıyor. Şirketler, bankalar yurtdışından daha düşük faizle kredi bulabilecek. Bütün bunlar Türkiye için iyi şeyler.
- Hisse senetlerinin fiyatı daha çok artıyorsa elinde senet olanlar para kazanır. Hem demiyor muydunuz borsanın üçte ikisi yabancıların elinde diye. Demek ki para kazanan yine yabancılar. Hem şirketlerin, bankaların düşük faizle kredi bulmasından bana ne ki. Ne yani böyle olunca benim cebime para mı girecek.
- Öyle deme, bankalar kredi faizlerini düşürür, sen de daha düşük faizli kredi alma fırsatı yakalarsın; ne bileyim konut kredisi, taşıt kredisi.
- Kredi faizlerinin düşeceğini söylüyorsun ama, mevduat faizlerinden hiç söz etmiyorsun. Mevduatın faizi enflasyonu zar zor buluyordu, hatta enflasyonun altında kalıyordu, şimdi daha da aşağı inerse hiç şaşırmam. Üç kuruş tasarruf etsek, o da enflasyona yeniliyor.
- İyi ya işte not artışıyla kur bir miktar gerileyecektir, o da enflasyonun daha düşük gerçekleşmesini sağlayacaktır. Dolayısıyla mevduata reel faiz almak mümkün hale gelecektir.
- Kurun düşmesi dedin de, bu durumda artırmakla çok övündüğümüz ihracat yeniden sekteye uğramayacak mı, ithalat yeniden artışa geçmeyecek mi? Sonuçta cari açık büyümeyecek mi? Bunun önlemi nasıl alınacak? Ya da başladığımız yere dönmeyecek miyiz?
- Buna karşı önlemler alınacak elbette. Merkez Bankası ne güne duruyor. Merkez Bankası, kur nereye giderse gitsin, ben karışmam, diyemez, demeyecektir de. Bir takım mekanizmalar devreye sokularak, olmadı piyasadan döviz alınarak, ki geçmişte bu yapıldı, kurun çok fazla düşmesi önlenecektir. Sen onu merak etme.
- Benim merakım, bu not artışıyla cebime ne gireceği. Onu bir türlü görebilmiş değilim. Yani yabancı yatırımcının daha çok gelmesi benim maaşımda artış sağlamayacak, ne anladım ben bu işten.
- Sadece kendini düşünme. Yeni fabrikalar yapılacak, işsize iş sahası açılacak.
- Ne yani, yatırım yapacak yabancılar bu not artışını mı bekliyordu...
***
Sorular o kadar çok ki... Pek anlaşamadık. Doğrusu bizim yanıtlarımızın çok tatmin edici olduğunu da söyleyemeyiz ya...