Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın her TOBB üyesinin bir kişiyi istihdam etmesi yolundaki önerisi üzerine başlayan tartışma sürecinde Ankara'da bir araya gelen oda ve borsa başkanları arasında yapılan bir anket, işadamlarının en çok yakındığı konunun ne olduğunu bir kez daha ortaya koydu. İşadamlarının, ağız birliği etmişçesine istihdam üzerindeki mali yüklerden yakındığı belirlendi.
İş alemi, istihdam üzerindeki mali yükleri ne kadar önemsediğini iki soruya verdiği yanıtta gösterdi. "Sizce Türkiye'deki işsizliğin en önemli nedeni nedir" sorusunu oda ve borsa istişare toplantısına katılan başkanların 501'i yanıtladı. Bu soruya yüzde 60 oranında "istihdam üzerindeki mali yükler" yanıtı verildi. İkinci sırada yüzde 17'lik oranla işletme sermayesi yetersizliği, üçüncü sırada yüzde 9'la talep yetersizliği, dördünce ve beşinci sırada da yüzde 7'şerlik oranla mevzuat kaynaklı zorluklar ve mesleki eğitim yetersizliği geliyor.
Kayıt dışılığın nedeni de aynı
Kayıt dışı istihdamı önlemek için en etkili yolun ne olduğu sorusuna verilen yanıtlar da dikkatlerin bir kez daha istihdam üzerindeki mali yüklere çevrilmesi sonucunu doğurdu. Bu soruya yanıt veren 505 işadamının tam yüzde 82'si kayıt dışı istihdamı önlemek için istihdam üzerindeki mali yüklerin azaltılması gerektiğini belirtti.
Kayıt dışı istihdamın önlenmesini sağlamak açısından yüzde 6 asgari ücretin bölgesel belirlenmesini, yüzde 5 istihdam dışı girdi maliyetlerinin azaltılmasını istedi. Yüzde 4'lük bir kesim denetimin artırılması, yüzde 3'lük bir kesim ise bilinçlendirme ve eğitimle kayıt dışılığın azaltılabileceğini dile getirdi.
Erdoğan'ın eleştirisi
İşadamları hem işsizliğin, hem de kayıt dışılığın nedeni olarak ilk sıraya istihdam üzerindeki yükleri koyarken, Başbakan Erdoğan iş çevrelerini, istihdamla ilgili yükler ne kadar azaltılırsa azaltılsın bu yöndeki isteklerinin sonu gelmediği gerekçesiyle eleştiriyor. Başbakan Erdoğan, geçtiğimiz günlerde yaptığı değerlendirmelerde, istihdam yükleri konusunda bir dizi avantaj sağlandığı yolundaki görüşünü tekrarladı. Erdoğan, sağlanan avantajlara rağmen işadamlarının bu konudaki isteklerinin sonunun gelmediğini öne sürmüş ve bu durumdan dolayı işadamlarını bir kez daha eleştirmişti.
İstihdam artışı bekleyen az
Oda ve borsa başkanlarına söz konusu anket kapsamında bir dizi soru yöneltildi. Bu sorulardan biri de "2010 yılında şirketinizde istihdam ne olacak" sorusuydu. Ankete katılanların yalnızca yüzde 14'ü istihdamı artırabileceğini dile getirdi. Yüzde 60'lık kesim istihdamın değişmeyeceğini belirtirken, istihdamı azaltmak durumunda kalacağını söyleyenlerin oranı yüzde 26 olarak belirlendi.
"Herkes bir kişi alamaz"
Başbakan'la TOBB'u bir anlamda karşı karşıya getiren, Erdoğan'ın "Her TOBB üyesi bir kişiyi işe alsın" önerisiydi. Zaten bu anket de söz konusu önerinin ardından Ankara'da bir araya gelen oda ve borsa başkanları arasında yapıldı.
Oda ve borsa başkanlarına "oda/borsa yönetimi olarak, mevcut şartlar altında, bölgenizde üye sayınız kadar istihdam artışını sağlayabilir misiniz" sorusu da yöneltildi. Bu soruya "evet" diyenlerin oranı yüzde 6'da kaldı. Yüzde 94'lük bir kesim ise "hayır" yanıtı verdi.
Yüzde 41'i 1-9 kişi çalıştırıyor
TOBB bünyesindeki oda ve borsa istişare toplantısına katılan başkanlara yöneltilen bir sorunun yanıtı, her TOBB üyesinin ek bir kişi istihdam etmesinin ne kadar zor, hatta olanaksız olduğunu ortaya koydu. Oda ve borsa başkanlarına kaç kişi istihdam ettikleri soruldu. Bu soruya yanıt veren 503 işadamının yüzde 41'i 1-9 kişi istihdam ettiğini belirtti. 10-19 kişi istihdam edenlerin oranı yüzde 18 olarak belirlendi. Yüzde 17'lik kesim 20-49 kişi, yüzde 7'lik kesim yüzde 50-99 kişi, yine yüzde 7'lik kesim 100-249 kişi, yüzde 8'lik kesim ise 250 ve daha fazla kişi çalıştırdığını ifade etti.
Bu ankete katılanlar oda ve borsa başkanları. Başkanların bile yüzde 41'i 10'dan daha az işçi çalıştırıyor. Dolayısıyla 1 milyon 300 bin dolayındaki TOBB üyesinin önemli bir kısmı ya tek başına çalışıyor, ya da bir veya iki kişi istihdam edebiliyor. Böyle bir yapı içinde her üyenin bir kişi istihdam etmesinin ne kadar olanaksız olduğu ortaya çıkıyor.
A.Girişimci olarak hangi sektörde faaliyet gösteriyorsunuz? 514 kişi
1-Sanayi (%28)
2-Turizm (%2)
3-İnşaat (%9)
4-Ticaret (%42)
5-Diğer hizmetler (%8)
6-Tarım (%10)
B.Kaç kişi istihdam ediyorsunuz? 503 kişi
1- 1-9 kişi (%41)
2- 10-19 kişi (%18)
3- 20-49 kişi (%17)
4- 50-99 kişi (%7)
5- 100-249 kişi (%7)
5- 250 ve üstü (%8)
1.Sizce Türkiye'deki işsizliğin en önemli sebebi nedir? 501 kişi
1-Talep yetersizliği (%9)
2-İşletme sermayesi yetersizliği (%17)
3-İstihdam üzerindeki mali yükler (%60)
4-Mevzuat kaynaklı zorluklar (%7)
5-Mesleki eğitimin yetersizliği (%7)
2.Kriz döneminde işçi çıkarmak zorunda kaldınız mı? 515 kişi
1-Evet (%57)
2-Hayır (%43)
3.Yeni alacağınız işçilere sizin istekleriniz doğrultusunda kaliteli mesleki eğitim verilirse ilave istihdam sağlamayı düşünür müsünüz? 485 kişi
1-Evet (%80)
2-Hayır (%20)
4.Kayıt dışı istihdamı önlemek için hangisi en etkili yoldur? 505 kişi
1-İstihdam üzerindeki mali yüklerin azaltılması (%82)
2-İstihdam dışı girdi maliyetlerinin azaltılması (%5)
3-Asgari ücretin bölgesel olarak belirlenmesi (%6)
4-Denetimin arttırılması (%4)
5-Bilinçlendirme ve eğitim (%3)
5.2010 yılında şirketinizdeki istihdam ne olacak? 501 kişi
1-Artacak (%14)
2-Değişmeyecek (%60)
3-Azalacak (%26)
6.Oda/Borsa yönetimi olarak, mevcut şartlar altında, bölgenizde üye sayınız kadar istihdam artışını sağlayabilir misiniz? 511 kişi
1-Evet (%6)
2-Hayır (%94)