İtiraf etmeliyim ki, biraz şaşkınım. Fikrini “halkın anlayacağı” serbest üslupla açıklamaya alışkın olan Sayın Cumhurbaşkanımız, ilk defa nisbeten sakin ve ihtiyatlı konuşuyor. Arada “ispat etsinler istifa ederim” türünden dramatik beyanlarda bulunuyorsa da, Türkiye’nin Rusya ile kavga etmek istemediğini, sorunların konuşarak halledilebileceğini, iki ülkenin dost olduğunu açıklıyor. Putin ise bir türlü kızgınlığını yenemiyor. Evet savaşmayacağız ama hergün yeni yaptırımlar getireceğiz, Türkiye’ye bedel ödeteceğiz diye esip gürlüyor.
Acaba bu kızgınlık hesaplı mı, yoksa Putin’in asabi tabiatından mı kaynaklanıyor? İki ihtimal de mevcut. Önce, kızgınlığın Rusya’ya bir fayda sağlayıp sağlamadığına bakmak lazım. Moskovadan gelen beyanlara göre, Türk Akımı projesi durmuş. Bir daha canlandırılır mı, bilinmez. Akkuyu nükleer santralı için henüz bir karar açıklanmadı ama bazı Rus yetkililer gecikmeler olabilir demişler. Sanmam ama iptal de edilebilir. Pekiyi, bunların Rusya’ya faydası ne? İki noktayı hatırlamamız gerekiyor. İlkin, çevremizde doğalgaz giderek bollaşıyor. İsrail’de, Mısır’da bir hayli doğal gaz bulundu. Kuzey Irak’ta da üretim artacaktır. Katar gazının da bize ve Avrupa’ya ulaşması kolaylaşıyor. İran’a ambargo kalkarsa, İran ve muhtemelen Türkmen gazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya gidebilecek. İnşa halindeki TANAP da Azeri ve belki ilerde Kazak gazını Avrupa’ya taşıyacak. Avrupa’da Rusya’ya bağımlılık endişeleri artıyor. Özetle, Türk Akımı gibi pahalı bir projenin gazı müşteri bulmakta zorlanabilir. İkinci olarak, Rusya’nın yatırım planları petrol fiyatlarının bir türlü yükselişe geçememesi nedeniyle sıkıntıda. Türkiye’ye yaptırım görüntüsünün altında boru hattı ve nükleer santral yatırımlarından vazgeçmek veya ertelemek, Rusya’ya “şerefl i” bir çıkış yolu sunmaktadır.
Putin’in kızgınlığının siyasi-stratejik faydaları da var. Rusya Suriye’nin kuzeyine acilen S-400 füzeleri yerleştirmek için mazeret bulmuştur. Aynı kızgınlık, Suriye’ye daha köklü yerleşmek için de kullanılabilecektir. Ayrıca, Bayırbucak Türkmenleri’ne saldırılar yoğunlaşmış, bu bölgelerin Esat’a bağlı güçlerin eline geçmesi, Lazkiye’nin daha iyi korunması çabaları yoğunlaşmıştır. Tabii, bir de Suriye ve Rusya’dan medet uman diğer ülkeler nezdinde Rusya’nın güçlü olduğunun teyit gereği var ki o da sertliği tahrik ediyor. İç siyaset bakımından, yeni dış kavga, Kırım’ın ilhakının getirdiği sıkıntıları arka plana itmektedir. Bu akli gerekçelere Putin’in kişilik yapısı eklenebilir. Putin gücü kişiselleştiren bir lider. Hükmetme arzusu güçlü. İstemediği olaylar karşısında sınırsız öfk e sergilemesi biraz da bundan. Bir ihtimal, Rus bürokrasisi, bizdekine mümasil “Reis’in” hiddeti sonrasında sık sık hasar telafisine uğraşmaktadır.
Bir süre daha çoğunlukla akılcı olan bu öfk enin muhatabı olacağız. Şaşırmayalım!