Doğu Afrika'daki keşifler yıllar boyunca Mittal ailesi tarafından desteklenen İngiltere merkezli küçük sondaj şirketleri tarafından gerçekleştirildi. Büyük şirketler ise, petrolden çok doğalgaz bulunan bölgeye pek yanaşmadılar. Asya'nın likid doğalgaz talebinde yaşanan artış ise, gazın çok daha fazla değer kazanmasına yol açarken, Stateoil, Royal Dutch Shell gibi devlerin bökgeye akınını başlattı.
Norveçli petrol şirketi Stateoil geçtiğimiz ay Tanzanya kıyılarında çok büyük bir doğalgaz keşfi yaptığını açıkladı. Bu keşif doğu Afrika'nın doğalgaz sektöründe dünyanın en fazla fırsat vadeden topraklarından biri olduğunun kanıtı niteliğinde. Stateoil yöneticilerinden Tim Dodson, Tanzanya'daki keşiflerinin Norveç'ten sonra en "fantastik keşif" olduğunu dile getirdi. Bölgenin en büyük sorunu ise korsanlar. Fakat uzmanlar korsan tehdidinin güney Afrika'nın dünyanın en önemli gaz bölgelerinden biri olmasını engelleyemeyeceğini ifade ediyorlar.
Bügüne kadar küresel gaz haritasında büyük bir payı olmayan Tanzanya ve Mozambik gaz sanayinin en sıcak adresleri olmuş durumda. Afrika kıtasının bu iki ülkesine yönelik ilgi geçtiğimiz ay Royal Dutch Shell ve Taylandlı devlet şirketi PTT Exploration'un, küçük bir Afrikalı doğal gaz şirketi olan Cove Energy için verdikleri tekliflerle hız kazandı. Cove Energy Mozambik doğalgaz alanının yüzde 8.5'ine sahip. İki hintli devlet şirketi GAIL ve ONGC de Cove Energy'ye teklif veren şirketler arasında.
Yüksek vergi caydırıcı olmuyor
Bu arada Mozambikli otoriteler şirketin şatışının yüksek oranda vergiye maruz kalabileceğini açıkladılar. Yabancı şirketler ise bölgedeki fırsatlar dikkate alındığında, yüksek vergi oranlarının caydırıcı olmayacağını ifade ediyorlar.
Standard Bank petrol yatırımı bölümü sorumlularından Simon Ashby-Rudd, Financial Times gazetesine yaptığı açıklamada, bölgedeki olası keşiflerin dünya çapında önem taşıyacağını belirtiyor. Ashby-Rudd, "Orada büyük bir gaz sahası değil, gaz sahası sürüsü" bulunduğunu dile getiriyor.
Uzmanlara göreyse en büyük keşifler Mozambik kıyılarında gerçekleştirildi. Bu keşiflere imza atanlar Anadarko Petroleum, Cove Energy ve İtalyan Eni. Bu bölgede keşfedilen iki sahanın toplamında ulaşılan doğalgaz hacmi Kuveyt'in toplam rezervlerine denk geliyor. Bu da, Mozambik'i, Çin ve Hindistan'a likit doğalgaz ihraç eden en büyük oyuncu konumuna getirebilir.
Eni için tarihinin en önemli keşfi
Bölgede faaliyet gösteren keşif şirketlerine göre, doğu Afrika'da bugüne kadar sadece 500 civarında kuyu keşfedildi. Bu sayı kuzey Afrika'da 20 bin, batı Afrika'da ise 15 bin civarında. İtalyan enerji devi Eni'nin Keşif ve Üretim Bölümü CEO'su Claudio Descalzi, "Eni'nin bölgedeki keşfi, kalite, hacim ve pazarlara yakınlık açısından şirket tarihinde gerçekleştirdiğimiz en önemli keşif. Bu keşif, şirket için bir dönüşüm niteliği taşıyor" yorumlarında bulunuyor. Bu keşif, Eni için olduğu kadar Mozambik açısından da çok önemli bir dönüşüm fırsatı sunuyor. Anadarko'nun kurmayı planladığı likid doğal gaz tesisinin maliyeti 25 milyar dolar civarında. Bu oran, ülkenin GSYIH'sının iki katından fazlasını temsil ediyor.
En fakir ülke, en zengin ülke olabilir
Dünya Bankası verilerine göre Mozambik, GSYIH sıralamasında 215 ülke arasında 204'üncü sırada yer alıyor. Standard Bank yöneticisi Ashby- Rudd'a göre, eğer Mozambik yakalamış olduğunbu fırsatı doğru değerlendirebilirse, dünyanın en zengin ülkelerinden biri olabilir.
Doğu Afrika'daki keşifler yıllar boyunca Mittal ailesi tarafından desteklenen Afren, Aminex, Ophir Energy gibi İngiltere merkezli küçük sondaj şirketleri tarafından gerçekleştirildi. Büyük şirketler ise bölgede petrolden çok gaz olduğu için pek yanaşmadılar. Son dönemde Asya'nın likid doğalgaz talebinde yaşanan artış ise, gazın çok daha fazla değer kazanmasına yol açtı. Yine de hiç kimse bundan bir kaç sene önce Mozambik'in bu derece önemli bir oyuncu olabileceğini tahmin edemezdi.
Wood Mackenzie enerji danışmanlığı likid doğalgaz bölümü başkanı Frank Harris, "Bundan iki sene önce likid doğalgaz kaynaklarının gelecekte nereden geleceğini tartıştığımızda doğu Afrika olasılıklar listesinde bile yoktu" diyor. Bugün ise küçük enerji şirketlerinin bölgedeki başarılarından etkilenen enerji devleri, bölgeye akın etmiş durumdalar. Büyüklerin bölgeye akın etmesiyle, sondaj çalışmaları da hız kazandı.
Morgan Stanley'e göre Kenya, Tanzanya ve Mozambik'te sondaj çalışmalarının sayısı bu yıl 23 civarında olacak. Bu, 2011'in iki katı seviyesinde.
Eni Keşif ve Üretim Bölümü CEO'su Descalzi ise kendinden son derece emin konuşuyor: "Doğu Afrika'nın potansiyeli hızla artacak ve bizim için çok değerli bir konuma gelecek. Herkes için çok heyecanlı bir süreç yaşıyoruz."
En büyük doğalgaz rezervleri (%)
1. Rusya 23.9
2. İran 15.8
3. Katar 13.5
4. Türkmenistan 4.3
5. Mozambik 0.9