Petkim'de yüzde 51 hisseye sahip bulunan Socar&Turcas Enerji AŞ‘de, Azeri tarafı, Turcas'ın yüzde 25'lik hissesini de alarak şirket ismini Socar Turkey Enerji AŞ olarak değiştirdi. Şirketin sermayesi de 2.6 milyar liraya yükseltildi. Türkiye'nin en büyük petrokimya şirketi olan Petkim özelleştirilirken 14 fabrikası, 8 yan işletmesi, 150 milyon metreküplük barajı, büyük tonajlı gemilerin geleceği bir limanı vardı. Aliağa ve İzmir'in su ihtiyacını karşılayacak bir baraja sahipti. Özelleştirilmeye çıkarıldığında Petkim'in yüzde 34'ü halka açıktı ve bunun da yüzde 24'ü yabancıların elinde idi. Yüzde 51'lik satışla beraber yabancıların elindeki pay yüzde 75'e çıkmıştı. Socar Türkiye'den yapılan açıklamada, 2008 Mayıs ayında girdiği ihaleyle Petkim'in yüzde 51 hissesini alan Socar&Turcas Enerji AŞ‘de sermaye artışı yapıldığı ve hisse yapısının değiştiği belirtildi. Socar'ın, Socar&Turcas Enerji AŞ‘deki yüzde 25 Turcas payını satın alarak şirket ismini Socar Turkey Enerji AŞ olarak tescil ettirdiği ifade edildi. Geçen dönemde de yüzde 25'lik hissesini Socar'a satan Turcas, böylelikle bu ortaklıktan ayrılmış oldu. Turcas'ın İzmir Aliağa'da temeli atılan Star Rafinerisi'nde ise yüzde 18.5 payı var.
Socar Türkiye Başkanı ve CEO'su Kenan Yavuz, Türkiye tarihinin dışarıdan doğrudan yatırım yapan en büyük yatırımcısı olduklarını, başlattıkları yatırımların toplam tutarının 7 milyar doları aştığına işaret ederek, bu kapsamda özkaynak yeterliliğini artırma ihtiyacı duyduklarını söyledi.
Türkiye Petrolleri A.O. tarafından 1963'te kurulan, 1987'de özelleştirme kapsamına alınan, ülkemizin tek petrokimya ürünleri üreticisi Petkim (Petrokimya AŞ), 2007 yılında yapılan açık artırmada, sermayesinin yüzde 51'i satılarak özelleştirildi.
Özelleştirilirken Rus ve Kazak şirketlerinden oluşan bir grubun şirketi satın aldığı söyleniyordu. Daha sonra sermayenin Azeri sermayesi olduğu açıklandı.
Alıcıların yüzde 51'ini, 2 milyar 50 milyon ABD Doları ödeyerek devir almaya söz verdikleri Petkim ülkemizin başarılı üretim tekellerinden biri idi.
Prof. Dr. Mustafa Aysan, şirketin yüzde 51 ortaklık payının satışı sonrası Radikal'de yayınlanan bir değerleme yazısında şunları belirtiyordu: "Yürürlükteki ticaret ve sermaye piyasası kanunlarımız, egemen ortağa (sermayenin yüzde 51'ine sahip yeni ortaklığa), tam yönetim hakları sağladığı ve geride kalan yüzde 49 oranındaki azınlık ortaklarını yönetime karıştırmama ve yönetime tam egemen olma hakkı tanıdığı için, aslında bu ihalede satılan şirket yönetiminin tümüdür. Kanunlarımızın bu özelliğini bilmeyen ve ülkemizdeki şirket yönetimlerinde kurumsallaşma derecesinin düşük olduğunu hesaba katmamış olan bazı yorumcuların, "Petkim'in yarısı 2 milyar dolara satıldı, tamamı 4 milyar dolar eder" biçimindeki sözleri, bu nedenle tam doğru değildir. İhaleyi kazanan grup, 2003'teki blok satış bedelinin altı katı, şirket sermayesinin 2004'teki ikinci halka arzı sırasında hisse başına ödenen bedelin de 5.2 katı ve ihale günündeki borsa fiyatının da üç kat üzerindeki bir fiyatı, bu şirkete, yönetim egemenliğiyle birlikte tekel olanakları sağladığı ve devir aldıkları, bilançolara yansımamış şirket varlıklarına büyük değer verdikleri için ödemişlerdir."
Türkiye'de yabancı sermaye yatırımlarında, yabancılar ilk aşamada piyasaya girerken yerli ortakla işbirliği yapıyor, piyasayı tanıyor ama, piyasayı tanıdıktan sonra yabancı ortak ile ilişkiyi kesmeyi tercih ediyor.
Bu Petkim'den önce başka yabancı ortaklı şirketlerde de görülen bir gelişmedir.
Türk ortakların yabancı sermayeli şirketlerden ayrılmasının bir başka nedeni daha var. Yabancı ortak, ciddi büyüklükte sermaye artırımına gidince Türk ortaklar finansman sorunu nedeniyle aynı oranda katkı sağlayamıyor. Bu durumda ya ortaklık payları düşüyor, ya da ortaklıktan ayrılmaya mecbur kalıyor.
Bu yabancı sermayeli grupların hoşuna giden bir gelişme. Azınlıkta da olsalar yönetimde Türk ortakların temsilcilerin bulunması hoşlarına gitmiyor.
Açık anlatım ile Petkim'deki gelişme, olağan bir gelişmedir. Benzerlerini önceleri gördük. Bundan sonra da göreceğiz.