Özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcundaki gerileme giderek yavaşlıyor. Yılın ilk çeyreğinde 6.8 milyar dolar olan gerileme, nisan ayında 910 milyon dolarda kaldı. Mart sonunda 133.1 milyar dolar olan yurtdışından sağlanan uzun vadeli kredi borcu, nisan sonunda 132.2 milyar dolara geriledi.
Merkez Bankası verilerine göre, nisan sonundaki 132.2 milyar dolarlık kredi borcunun 37.1 milyar doları finans sektörüne, 95.1 milyar doları ise reel sektöre ait. Nisan ayındaki gerileme de finans sektöründen kaynaklandı. Finansal kesimin yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu nisan ayında 925 milyon dolar azaldı, reel kesimin borcu ise 15 milyon dolarlık artış gösterdi. Reel kesim borcundaki artış, yabancı sermaye sayılan krediler kaleminde kaydedilen artıştan kaynaklandı.
Nisan sonunda 132.2 milyar dolar olan yurtdışından sağlanan uzun vadeli kredi borcunun 6.3 milyar doları resmi alacaklılara, 125.9 milyar doları ise özel alacaklılara olan borçlardan oluşuyor. Özel alacaklılar arasında ilk sırada 72.4 milyar dolarla yabancı ticari bankalar bulunuyor. Yerleşik bankaların, yani Türkiye'deki bankaların yurtdışı şube ve iştiraklerinden sağlanan borcun tutarı ise 38.3 milyar dolar düzeyinde.
Özel sektör, yurtdışından sağladığı uzun vadeli krediler için haziran ayı da dahil olmak üzere yıl sonuna kadar 24.9 milyar dolar ödeme yapacak. Haziran ayında 4 milyar, temmuz ve ağustos aylarında 2.8'er milyar dolarlık ödeme gerçekleştirilecek. Ödeme tutarı eylülde 4.1 milyar dolarla rekor kıracak. Ekimde de 4 milyar dolarlık bir ödeme yapılması gerekecek. Özel sektör, kasımda 3.4, aralıkta ise 3.9 milyar dolar ödeyecek.
2010 yılının ilk dört ayına ilişkin ödeme projeksiyonu da açıklandı. Buna göre, ocakta 2.9, şubatta 2.3, martta 2.8, nisanda ise 2.3 milyar dolarlık ödeme gerçekleştirilecek.
Özel sektör, yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi için bu yılın tümünde 28.3, 2010 yılında 24.7 milyar dolarlık ödeme yapacak. 2011, 2012 ve 2013 yıllarında da sırasıyla 18.8, 15.9 ve 13 milyar dolarlık ödeme yapılması gerekiyor.
Reel sektörün nisan sonunda 95.1 milyar dolar düzeyinde bulunan uzun vadeli kredi borcunun yaklaşık 55 milyar doları hizmetler sektörüne, 28 milyar doları imalat sanayine, 4 milyar doları da madencilik sektörüne ait bulunuyor.
Hizmetler sektörü kapsamında en borçlu alanlar 17 milyar dolarla gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri ve 15.5 milyar dolarla ulaştırma, depolama ve haberleşme alanları.
İmalat sanayi kapsamında ise en borçlu alan 6.1 milyar dolarla gıda, içecek ve tütün. Borçlulukta ikinci sırayı 5.9 milyar dolarla ana metal ve fabrikasyon metal ürünleri sanayi alıyor.
Merkez Bankası'nın özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcuna ilişkin verilerini detaylı olarak aktardık. Peki bu veriler bize neler söylüyor?
Anlaşılan, finansal kesim ve reel kesim borç çevirmede fazla sorun yaşamıyor. Çünkü, küresel kriz sürecinde borç bakiyesinde çok önemli bir geri çekilme gözlenmedi. Ödemede de bir sıkıntı yaşanacağı pek sanılmıyor. Aylık ödeme rakamlarını aktardık, altından kalkılmayacak rakamlar gibi görünmüyor. Ödeme projeksiyonuna ilişkin rakamlar, gelecekte döviz kurlarında bir baskı yaratacak düzeyde değil. Dolayısıyla, önümüzdeki dönemde finansal kesim ve reel kesimden kaynaklanacak bir borç ödeme sıkıntısı ve bunun yol açacağı bir kur artışının söz konusu olmayacağını söylemek kehanet olmasa gerek.