Özel sektör, kısa vadeli borçta üçüncü çeyrekte sert bir fren yapmış ve borç stokunu 1 milyar dolar aşağı çekmişti. Ekimde biraz kıpırdanma olmuş ve yeniden 513 milyon dolarlık bir artış yaşanmıştı.Kasımda ise yeniden hızlı sayılabilecek bir artış ortaya çıktı. Özel sektörün kısa vadeli toplam dış borcu kasım ayında 3.2 milyar dolar arttı ve 111.4 milyar dolara ulaştı.
Uzun vadeli dış borç ise kasım ayında 433 milyon dolar azalarak 151.9 milyar dolara indi. Böylece, özel sektörün toplam dış borcu kasımda 2.8 milyar dolar arttı ve 262.9 milyar dolar oldu.
Kısa vadelinin detayı
Özel sektörün kısa vadeli dış borcu temelde iki başlıkta toplanıyor. Bunlardan ilki “yurtdışından sağlanan kısa vadeli kredi”. Bu kredi de, “ticari kredi hariç borç” ve “ticari kredi borcu” olmak üzere ikiye ayrılıyor.
Kısa vadeli borcun ikinci ayağı ise yurtdışı yerleşiklere karşı yurtiçinde oluşan TL ve döviz cinsi mevduat gibi yükümlülükler.
Kasım ayında ve geçen yılın ilk 11 aylık döneminde en hızlı artış, yurtdışından gerçekleştirilen ticari kredi hariç borçlanmada gözlendi. Söz konusu borç kasımda 2.4 milyar, ilk 11 ayda ise 11 milyar dolar arttı. Yurtdışından sağlanan ticari krediler kasımda 418 milyon, ilk 11 ayda 4.5 milyar dolar artış gösterdi.
Yurtdışı yerleşiklere karşı yurtiçinde oluşan yükümlülüklerde ise durağan bir seyir var. İlk altı ayda 8 milyar dolara yakın artan bu yükümlülükler, üçüncü çeyrekte 1 milyar dolar kadar azaldı, ekim ve kasımdaki toplam artış da 544 milyon dolarda kaldı.
Özel sektörün kısa vadeli borcunda kasım ayında meydana gelen toplam 3.2 milyar dolarlık artışın 2.3 milyar doları bankalar kaynaklı. Finansal olmayan kuruluşların borcunda da 1.1 milyar dolarlık artış yaşandı, bankalar dışında kalan finansal kuruluşların borcu ise 128 milyon dolar geriledi.
11 aylık artış 35 milyar
Özel sektörün kısa vadeli dış borcu geçen yılın ilk 11 ayında 22.9 milyar dolarlık artış gösterdi. Uzun vadeli dış borçta da 12.3 milyar dolarlık artış oldu. Böylece, özel sektörün kısa ve uzun vadeli toplam dış borcu 11 aylık dönemde 35.2 milyar dolar arttı.
Özel sektörün toplam dış borcu yıllık bazda en hızlı artışı 39.9 milyar dolarla 2007’de göstermişti. İkinci en hızlı artış ise 36.4 milyar dolarla 2006’da yaşanmıştı.
Kısa vadeli toplamı 129 milyar
Bu arada, toplam kısa vadeli dış borç kasım ayında 4 milyar dolar artarak 129.4 milyar dolara ulaştı. Bu borcun, biraz önce detaylı olarak aktardığımız gibi 111.4 milyar doları özel sektöre ait. Kasım sonu itibariyle kamunun 17.2 milyar, Merkez Bankası’nın da 860 milyon dolar kısa vadeli dış borcu bulunuyor.
Ödeme yükü büyüyor
Türkiye’nin, kasım sonu itibariyle bir yılda ödemesi gereken toplam dış borç 168 milyar dolara ulaştı. Bu tutarın 143 milyar dolarını özel sektör ödeyecek. Kamunun ödeyeceği borç 22.3 milyar, Merkez Bankası’nın ödeyeceği borç ise 2.7 milyar dolar düzeyinde bulunuyor.
Bir yılda ödenecek borcun, aralık sonu itibariyle 170 milyar dolara ulaşmış olması normal. Yani, bu yıl, ödemesi 2014’te yapılacak şekilde hiç kısa vadeli borç alınmasa bile, 170 milyarlık bir yük bizi bekliyor. Bu da, aylık ortalama 14.2 milyar dolarlık bir yük demek. Bu tutara, 2014’ün cari açık hedefi olan 55.5 milyar dolardan her aya binecek ortalama 4.6 milyar dolarlık yükü de eklersek, 2014’te her ay bulmamız gereken döviz 18.8 milyar dolara çıkıyor.
Bu 18.8 milyar doları göz önünde bulundurursak ve son haftaların siyasi konjonktürünü dikkate alırsak, giderek hızlanma eğilimi gösteren kur artışı karşısında söylenebilecek tek şey, herhalde “Hayırlı işler” olurdu...