Sözünü ettiğimiz borç, kısa vadeli dış borç. Merkez Bankası'nın dün açıkladığı veriler, borç stokundaki artışın hız kesmeden sürdüğünü ortaya koydu. Kısa vadeli borç stoku, haziran ayı sonunda 125.7 milyar dolarla yeni bir rekor kırdı. Borcun 109.4 milyar doları özel sektöre, 16.3 milyar doları ise kamu ve Merkez Bankası'na ait bulunuyor.
Stok, yılın ilk yarısında yaklaşık yüzde 25 oranında 24.8 milyar dolar artış gösterdi. Bu dönemde özel sektörün kısa vadeli dış borcu yüzde 23 oranında 20.5 milyar dolar arttı. Kamu ve Merkez Bankası'nın borcunda ise yüzde 35 oranında 4.2 milyar dolarlık artış oldu.
Her ne kadar kamunun borcu ilk altı ayda çok daha hızlı artmışsa da, kuşkusuz mutlak değer olarak stokun nereye geldiği de büyük önem taşıyor.
Hem zaten altı ayda kamunun borcunda ortaya çıkan artış da kamu bankalarından kaynaklanıyor. Altı aylık dönemde Merkez Bankası'nın kısa vadeli dış borcu 73 milyon dolar azaldı, kamu bankalarının borcu ise 4.3 milyar dolar arttı.
Bankalar başı çekiyor
Kısa vadeli dış borç stokunda ilk altı ayda gerçekleşen 24.8 milyar dolarlık artışın 17.8 milyar doları bankalardan kaynaklandı. Bu dönemde bankaların sağladıkları krediler 8.3 milyar, banka mevduatı 7.1 milyar, TL cinsinden mevduat 1.4 milyar, döviz tevdiat hesapları ise 923 milyon dolar arttı.
Biraz önce kamu bankalarının kısa vadeli dış borcunun altı ayda 4.3 milyar dolar arttığını belirtmiştik. Bu dönemde, özel bankaların borcu da 13.5 milyar dolar artış gösterdi.
Diğer sektörlerin kısa vadeli dış borcunda ise 7.1 milyar dolarlık artış oldu.
Bir yılda 165 milyar ödenecek
Haziran sonu itibariyle kısa vadeli dış borç stoku 125 milyar dolar; ancak hazirandan itibaren bir yılda gerçekleştirilecek toplam dış borç ödemesi çok daha fazla. Bu durum, bir yıldan uzun vadeli olmakla birlikte vadesi bu dönemde dolacak dış borçlardan kaynaklanıyor. Temmuz 2012-Haziran 2013 döneminde toplam 165.2 milyar dolar ödenecek. Gelecek bir yılda ödenecek toplam dış borcun her geçen ay biraz daha arttığı dikkate alınırsa, ağustosun sonuna yaklaştığımız şu günler itibariyle 165.2 milyar dolarlık rakamın bir miktar daha yukarıda oluştuğunu söylemek hiç yanlış olmaz.
Ancak, 165.2 milyar dolar bile önemli bir düzey. Üstelik, gelecek bir yıllık dönemin borç ödeme yükünü gösteren bu rakam, biraz önce de belirttik sürekli artma eğiliminde.
Gelecek bir yılda ödenecek toplam dış borç 2012'nin ocak ayında 135.1 milyar dolardı; aralık ayına gelindiğinde 144.2 milyar dolara çıkıldı. Bu yıl hızlı bir artış oldu ve gelecek bir yılın toplam borç ödemesi haziranda 165 milyar doları da aştı.
Bir yıldaki borç ödemesinin 141.6 milyar dolarını özel sektör, 20.3 milyar dolarını kamu, 3.3 milyar dolarını da Merkez Bankası gerçekleştirecek.
31.2 milyar doları kendimize
Ödenecek dış borç yüksek, ancak bir teselli noktası da yok değil. Bir yılda 165.2 milyar dolar ödenecek ödenmesine ama, bu ödemenin 31.2 milyar doları Türkiye'de yerleşik bankaların ve özel sektörün yurtdışı şubeleri ve iştiraklerine olan borçlardan oluşuyor. Yani 31.2 milyar dolar için vade geldiğinde "Hadi öde" diye boğazımızı sıkacak kimse yok; bu borç bir cepten diğer cebe alacak olarak girecek.