Özel sektör döviz kredisine hücum edince

Merkez Bankası ve özellikle BDDK'nın uygulamaya koyduğu kararların ekonominin soğumasını sağlayacağına dönük ilk işaretler alınıyor. Dün de vurguladığımız gibi BDDK'nın kararları çok daha fazla etkili olacağa benziyordu, nitekim olmaya da başladı. Bazı bankalar kredi faizlerini artırma yoluna gitti. Kimi meslektaşlarımız, örneğin aylık yüzde 0.94 olan faiz yüzde 0.99'a çıkarıldığında "Faiz 5 puan arttı" diye haber yapabiliyorlarsa da neyse ki gerçek artışı anlamak zor olmuyor. Sonuç olarak faizler artıyor; öyle anlaşılıyor ki faizdeki artış önümüzdeki dönemde daha da belirginleşecek, en azından hemen hemen tüm bankacılık sistemini kapsayacak şekilde genişleyecek.

Bankaların faizlerde yaptıkları bu artışlar kredi kullanımını ve tüketimi ne ölçüde frenleyecek, zamanla göreceğiz. Ama amaç tek değil… Vatandaşın kredi kullanımını ve tüketimini azaltarak, bu tüketimi körükleyen özel sektörün dış kredi sevdasına da set vurmak isteniyor.

Özel sektörün kullandığı kısa ve uzun vadeli dış kredi toplamı geçen yılın sonunda 135.7 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. Özel sektör, dört ayda tam 13 milyar dolar daha net kredi kullandı. Nisan sonundaki bakiye 148.7 milyar dolara çıktı. Artışın oranı yüzde 10 düzeyinde.

Dört aydaki 13 milyar dolarlık artışın 9.6 milyar doları uzun, 3.4 milyar doları kısa vadeli kredilerden oluştu.

Ocak-nisan döneminde bankalar 7.2 milyar dolar, reel sektör 5.1 milyar dolar net kredi kullandı. Bankacılık kesimi dışında kalan finansal kuruluşların kredi kullanımı ise 652 milyon dolar oldu.

Bankalar yurtdışından, içerideki mevduat faizine göre çok ucuz bir şekilde borçlanmayı tercih ediyor, bu yüzden dış borçlanmaya ağırlık veriyor. Aynı eğilim, reel sektör kuruluşları için de geçerli. Tabii ki her reel sektör kuruluşu yurtdışından kredi temin etme olanağına sahip değil, çok büyük ölçekli olanlar bu olanağı elde edebiliyor. Ama sonuçta Türkiye'ye yüklü miktarda döviz giriyor ve bu döviz bazı dengeleri bozuyor.

Şimdi bir taşla birkaç taş kuş vurulmaya çalışılıyor…

- Tüketici kredilerinin cazibesi, faizin artması sonucunu doğuracak adımlarla azaltılacak…

- Vatandaş daha az tüketici kredisi kullanınca, bu kredilere kaynaklık eden yurtdışı borçlanmalara da eskisi gibi ağırlık verilmeyecek.

- Tüketici kredisi kullanımı azalınca ekonomi soğuyacak, yurtdışı kredi kullanımında ortaya çıkacak yavaşlamayla da döviz arzı azalacak.

- Döviz arzının azalmasıyla da kurlar ılımlı bir şekilde artacak ya da en azından Türk Lirası değer kazanmayacak, böylece de cari açıkla mücadele kolaylaşacak.

Senaryonun böyle yazıldığı anlaşılıyor. Peki bu senaryo ne kadar gerçekçi? Doğrusu ne "harika bir senaryo" deme şansına sahibiz, ne de "olur mu böyle şey" diyecek ölçüde umutsuz olma durumundayız… Aslında hiç kimse kesin bir yargıda bulunabilecek durumda değil zaten. En azından şunu söylemek mümkün; bu önlemler Nasrettin Hoca'nın çalı hikayesine benzemiyor…